Monakolina K – czy warto?

Podstawowymi lekami stosowanymi w leczeniu podwyższonego poziomu cholesterolu i miażdżycy są statyny. Leki z tej grupy działają jako inhibitory reduktazy hydroksymetyloglutarylo-koenzymu A. Brzmi mało przyjaźnie? Być może dlatego wiele osób szuka alternatywy dla statyn wśród preparatów pochodzących z natury. I często znajdują ją w postaci suplementów diety zawierających wyciąg z czerwonych drożdży z ryżu. Pochodzący z Azji specyfik obfituje w substancję zwaną monakoliną K, która ma udowodnione działanie zmniejszające poziom cholesterolu. I wszystko byłoby pięknie, wspaniała naturalna alternatywa dla statyn. Szkopuł w tym, że monakolina K… sama jest statyną.

Monakolina i lowastatyna – chemiczne bliźnięta

W latach ’70 XX wieku dwa niezależne zespoły naukowców z Japonii i USA prowadziły badania nad związkami chemicznymi pochodzącymi z grzybów i zdolnymi do obniżania poziomu cholesterolu. W odstępie zaledwie kilku miesięcy, pracując z dwoma różnymi gatunkami pleśni, obu zespołom udało się odkryć takie cząsteczki. Amerykanie nazwali „swoją” cząsteczkę mewinoliną (później lowastatyną), a Japończycy monakoliną K. Po niedługim czasie ustalono, że oba związki są identyczne. Ponadto, okazało się, że grzyb z którego Japończycy wyizolowali monakolinę K (Monascus purpureus) to ten sam, którego używa się do produkcji czerwonego ryżu – składnika kuchni chińskiej i japońskiej (np. kaczki po pekińsku). Patent w USA dostali oczywiście amerykańscy naukowcy i po kilku latach, pod nazwą Mevacor, wprowadzili na rynek w Stanach Zjednoczonych lowastatynę – pierwszy lek z grupy statyn. Tymczasem czerwone drożdże z ryżu i zawarta w nich monakolina rozpoczęła swoją karierę jako suplement diety. Od tamtej pory liczne badania potwierdziły zdolność monakoliny K do obniżania poziomu cholesterolu.

Zamiennik dla statyn?

Czy w takim razie możemy zastąpić leki zapisane przez lekarza monakoliną K pochodzącą z naturalnych źródeł? Niestety nie. Przede wszystkim, w porównaniu do obecnie stosowanych leków, monakolina K ma niewielką siłę działania. Poza tym w suplementach diety występuje w stosunkowo niewielkich dawkach. Warto też wspomnieć, że suplementy diety nie podlegają tak rygorystycznemu nadzorowi jak leki, gdzie każde odstępstwo od deklarowanego składu może skutkować wycofaniem z obrotu danej serii preparatu. Dla przykładu najpopularniejsze suplementy zawierają 250 mg wyciągu z czerwonych drożdży z ryżu, w którym znajduje się 10 mg monakoliny K. Pozostała część wyciągu to mieszanka innych substancji, takich jak sterole, witaminy z grupy B czy jednonienasycone kwasy tłuszczowe. Ich proporcje nie są ściśle określone.

Kiepskim pomysłem jest też stosowanie suplementów diety z monakoliną K jako dodatku do już zażywanych statyn. Takie połączenie nie przyniesie dodatkowych korzyści, a może jedynie zwiększyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych typowych dla statyn, jak np. bóle mięśni.

Monakolina K – kiedy warto zastosować?

Mimo wszystko, monakolina K może znaleźć swoje miejsce w terapii pacjentów z podwyższonym poziomem cholesterolu. Przede wszystkim może służyć jako wsparcie dla osób z grup niskiego ryzyka, którym zalecono zmianę stylu życia, ale nie wdrożono jeszcze leków. Jeżeli zwiększenie aktywności fizycznej, redukcja masy ciała i modyfikacja diety nie przynoszą wystarczających efektów, zastosowanie suplementów diety z wyciągiem z czerwonych drożdży z ryżu może być korzystne. Monakolina K może też być zalecona pacjentom, którzy nie tolerują innych statyn. Badania z 2010 r. wykazały, że osoby u których wystąpił ból mięśni po klasycznych statynach, dobrze tolerują drożdże z czerwonego ryżu.

Pamiętajmy jednak, aby pomysł rozpoczęcia tego typu suplementacji zawsze skonsultować ze swoim lekarzem.

Źródła

1. Endo, A. (2004). The origin of the statins. Atherosclerosis Supplements, 5(3), 125–130.

2. Halbert, S.C., French, B., Ram, G.Y. et al. (2010). Tolerability of red yeast rice (2,400 mg twice daily) versus pravastatin (20 mg twice daily) in patients with previous statin intolerance. The American Journal of Cardiology, 105(2), 198–204.

3. Rola monakoliny w farmakoterapii dyslipidemii - Pytania do ekspertów - Ekspert - Kardiologia - Medycyna Praktyczna dla lekarzy.