Selen: suplementacja w autoimmunologicznych chorobach tarczycy – co warto wiedzieć?

Autoimmunologiczne choroby tarczycy rozwijają się, gdy twój własny układ odpornościowy uzna tkankę tarczycy za wroga i zacznie atakować sam siebie produkując przeciwciała. Przeciwciała to broń, którą wytwarzają białe krwinki, broń wycelowana w jeden rodzaj komórek, w tym przypadku komórki tarczycy. W wyniku tego ataku rozwijają się przewlekłe i niestety (na ten moment) nieuleczalne stanu zapalne tarczycy, które przeradzają się w chorobę Hashimoto lub chorobę Gravesa-Basedowa.

Istotą tych chorób jest nieprawidłowe wydzielanie hormonów tarczycy, które sterują wieloma procesami w ludzkim ciele. Autoimmunologiczne choroby tarczycy mają wiele „masek”, wpływają na poziom sił fizycznych, samopoczucie psychiczne, stan skóry, libido, trawienie i wiele, wiele innych funkcjo organizmu. Leczenie choroby Hashimoto czy Gravesa-Basedowa jest najczęściej długotrwałe, dlatego, gdy się z nimi zmagasz szukasz różnych sposobów na to, by poprawić swoje samopoczucie.

Jednym z tych sposobów jest suplementacja selenem, o której zrobiło się ostatnio głośno. Czy słusznie? Sprawdzam!

Dlaczego selen w chorobach tarczycy?

Selen jest mikroelementem, a to oznacza, że organizm potrzebuje go do prawidłowego funkcjonowania, ale w niewielkich dawkach. Pierwiastek ten jest szczególnie ważny dla tarczycy i regulacji pracy układu odpornościowego – dwie ważne funkcje, które mogą wspierać leczenie autoimmunologicznych chorób tarczycy.

Selen jest wykorzystywany w organizmie do produkcji białek zwanych selenoproteinami. Duża część z nich wpływa na pracę tarczycy poprzez:

·        udział w syntezie hormonów tarczycy,

·        regulację tempa syntezy hormonów tarczycy,

·        wpływ na podziały komórkowe w tarczycy i jej regenerację,

·        hamowanie wpływu układu odpornościowego na tarczycę,

·        ochronę antyoksydacyjną tarczycy (ograniczenie stanu zapalnego).

Czego możesz się spodziewać?

Suplementacja selenem w chorobach autoimmunologicznych tarczycy jest dość dobrze zbadana, choć musisz wiedzieć, że wyniki badań nie są rozstrzygające. W badaniach bierze się pod uwagę przede wszystkim wpływ suplementacji selenem na:

·        zmniejszenie poziomu przeciwciał przeciwko tarczycy anty TPO, anty TG, anty TSHr,

·        unormowanie stężenia hormonów tarczycy ft3 i ft4,

·        unormowanie stężenia TSH – hormonu wydzielanego przez przysadkę regulującego pracę tarczycy,

·        poprawę obrazu USG tarczycy,

·        polepszenie jakości życia osoby chorej.

Po przeglądzie dostępnych w bazach naukowych meta analiz i przeglądów systematycznych (prace naukowe o największym znaczeniu) muszę zaznaczyć, że uzyskiwano wyniki od bardzo optymistycznych po te, które były zupełnie bez znaczenia. Jednak rosnąca liczba danych potwierdzających pozytywny wpływ suplementacji selenem na przebieg chorób autoimmunologicznych tarczycy skłania mnie do stwierdzenia, że rozsądnej suplementacji warto jest spróbować. Rozsądnej, czyli jakiej?

Zanim zaczniesz suplementację

Jak w przypadku każdej suplementacji, tak i w tym przypadku nie stosuj selenu, bo tak napisali w mądrym artykule czy w social mediach. Zacznij od konsultacji z lekarzem i sprawdź poziom selenu we krwi. To badanie, które wykonasz za około 100 zł. Nie zaczynaj suplementacji bez badania, bo nadmiar selenu nie jest dla ciała obojętny, a wręcz może być niebezpieczny.

Selenoza (nadmiar selenu w organizmie) objawia się charakterystycznym czosnkowym oddechem, ale bycie postrachem wampirów to nie jedyne zagrożenie. Gdy przesadzisz z selenem może dojść do:

·        nadmiernej potliwości,

·        wypadania włosów,

·        łamliwości paznokci,

·        bolesności stawów,

·        problemów z układem pokarmowym (mdłości, wymioty, biegunki),

·        uszkodzenia trzustki.

A co z selenem z diety? Przecież wystarczy jeść orzechy brazylijskie! To tylko w części prawda. Zawartość selenu w produktach spożywczych zależy od jego zawartości w glebie. Dostępne na rynku polskim orzechy brazylijskie pochodzą przede wszystkim z Boliwii, gdzie selenu jest w glebie niewiele.

Do innych źródeł selenu należą inne orzechy, ryby, grzyby czy jajka. Niestety w Polsce jada się niewiele ryb czy orzechów, w związku z tym spożycie selenu często bywa niewystarczające. Dlatego tym bardziej warto rozważyć jego suplementację w chorobach autoimmunologicznych tarczycy.

Jak suplementować selen?

Zobacz, jak się do tego zabrać krok po kroku.

1. Zrób badanie określające stężenie selenu we krwi.
2. Sprawdź bieżący stan tarczycy (USG tarczycy, TSH, ft3, ft4, poziom anty TPO i anty TG).
3.  Wraz z lekarzem dobierz odpowiednią dawkę selenu. Najczęściej wynosi ona 100-300 mcg dziennie.
4. Kup suplement zawierający organiczną formę selenu o wysokiej biodostępności: selenometioninę lub selenocysteinę. Dobrze sprawdzają się także drożdże selenowe. Sprawdź, jak wybrać dobry preparat z selenem.
5. Przyjmuj suplementację przez minimum 6 miesięcy, optymalnie 12-24 miesięcy.
6. Suplementy selenu należy przyjmować zachowując minimum 2 godzinną przerwę od przyjęcia leków na tarczycę.
7. Porównuj funkcjonowanie tarczycy powtarzając badania z punktu 2 co około 6 miesięcy.

Pamiętaj, że efekty mogą nie pojawić się od razu. Czasem trzeba na nie poczekać nawet przez pół roku, dlatego uzbrój się w cierpliwość i konsekwentnie przyjmuj preparaty z selenem.

Bibliografia

·        Johanna Wichman, Kristian Hillert Winther, Steen Joop Bonnema, Laszlo Hegedüs, Selenium Supplementation Significantly Reduces Thyroid Autoantibody Levels in Patients with Chronic Autoimmune Thyroiditis: A Systematic Review and Meta-Analysis, Thyroid. 2016 Dec;26(12):1681-1692. doi: 10.1089/thy.2016.0256. Epub 2016 Nov 2.

·        Ying Zuo 1, Yaling Li, Xiaoqin Gu, Zhen Lei, The correlation between selenium levels and autoimmune thyroid disease: a systematic review and meta-analysis, Ann Palliat Med. 2021 Apr;10(4):4398-4408. doi: 10.21037/apm-21-449. Epub 2021 Apr 16.

·        Huijuan Zheng 1, Junping Wei, Liansheng Wang, Qiuhong Wang, Jing Zhao, Shuya Chen, Fan Wei, Effects of Selenium Supplementation on Graves' Disease: A Systematic Review and Meta-Analysis, Evid Based Complement Alternat Med. 2018 Sep 26;2018:3763565. doi: 10.1155/2018/3763565. eCollection 2018.

·        Esther J van Zuuren, Amira Y Albusta, Zbys Fedorowicz, Ben Carter, Hanno Pijl, Selenium supplementation for Hashimoto's thyroiditis, Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 6;(6):CD010223.doi: 10.1002/14651858.CD010223.pub2.

·        Konstantinos A Toulis, Athanasios D Anastasilakis, Thrasivoulos G Tzellos, Dimitrios G Goulis, Dimitrios Kouvelas, Selenium supplementation in the treatment of Hashimoto's thyroiditis: a systematic review and a meta-analysis, Thyroid. 2010 Oct;20(10):1163-73. doi: 10.1089/thy.2009.0351.

Barbara Dąbrowska-Górska, dietetyk z kilkunastoletnim doświadczeniem, prowadzi poradnię barbaradabrowska.pl, twórczyni podejścia Pozytywna Dietetyka. Wierzy, że najważniejszą umiejętnością dietetyka jest uważne słuchanie i holistyczne spojrzenie na podopiecznego.