Jak rozpoznać pasożyty w organizmie?

Choroby pasożytnicze (parazytozy) to dość kontrowersyjny temat w dzisiejszych czasach, kiedy wydawałoby się, że społeczeństwo poprzez rozwój medycyny, zmiany stylu życia, dbałość o higienę powinno wyeliminować ten problem. Podane wyżej wymienione czynniki jak najbardziej mogą mieć wpływ na ochronę przed zakażeniem, natomiast trzeba mieć na uwadze, że zakażenie nie jest w takim wypadku niemożliwe. Wszechobecność pasożytów ludzkich i ich form przetrwalnikowych, jak i sam fakt występowania dużej ilości chorób pasożytniczych oraz małej edukacji na ich temat powoduje sukcesywny wzrost przypadków zarażeń.

W dalszym ciągu choroby pasożytnicze wywołują jednak w pacjentach poczucie wstydu i czują oni duże skrępowanie podczas rozmowy z farmaceutą lub lekarzem. Warto pamiętać, że zarażenie się pasożytami nie jest równoważne z życiem w brudzie czy ubóstwie. Jest ono zależne głównie od dużych skupisk potencjalnych żywicieli i ogromnego wachlarzu sposobów zakażenia. 

Jak sprawdzić czy mam pasożyty?

Parazytoza polega ona na tym, że zarażony organizm (żywiciel) jest wykorzystywany przez czerpiącego z niego korzyści pasożyta. Pasożyt może bytować zarówno wewnątrz organizmu gospodarza (najczęściej w przewodzie pokarmowej) jak i na powierzchni jego ciała (skóra, włosy).

Objawy parazytozy mogą być ogólne, wynikające najczęściej z bytowania pasożyta wewnątrz organizmu gospodarza bądź skórne, na ogół wywołane pasożytami zewnętrznymi.

Objawy pasożytów:

ciągłe uczucie zmęczenia

osłabienie

utrata masy ciała

powiększenie węzłów chłonnych

stany przedgorączkowe, gorączka

objawy ze strony układu pokarmowego: nudności, wymioty, biegunki, ból brzucha, wzdęcia, zaparcia

anemia

zaburzenia snu

utrata apetytu

kaszel

objawy neurologiczne, problemy z koncentracją

Natomiast objawy skórne będą się manifestować poprzez:

wysypkę

świąd

podrażnienia skóry

Objawy pasożytów w organizmie bardzo łatwo można pomylić z innym schorzeniem i dlatego jest ona zwykle wykrywana z dużym opóźnieniem. Najczęstszym objawem z jakim zgłaszają się pacjenci z podejrzeniem u siebie choroby pasożytniczej to świąd. Świąd w okolicy odbytu, połączony z jego zaczerwienieniem i przerwanym snem w nocy jest objawem typowym dla owsicy. Pacjenci z objawami swędzenia skalpu zgłaszają się z podejrzeniem u siebie wszawicy, natomiast jeśli ten objaw dotyczy różnych miejsc na skórze, takich jak przeguby ręki, między palcami, nadgarstki, może być u tych osób zdiagnozowany świerzb.

Co na pasożyty ?

W przypadku odkrycia pasożytów w kale lub podejrzenia choroby pasożytniczej trzeba zwrócić się do lekarza, który zleci odpowiednie badania na pasożyty. Często jest to pobranie próbki kału, wymazu z okolic odbytu czy badanie na pasożyty z krwi. Niekiedy trzeba wykonać badanie treści dwunastniczej bądź płynu mózgowo-rdzeniowego lub pobrać fragment tkanki zmienionej chorobowo. Na podstawie wyników lekarz prowadzący zaordynuje odpowiednie leki na pasożyty. Czasami specjaliście wystarczy sam wywiad z pacjentem. 

Co na pasożyty bez recepty?

Jeśli w najbliższym środowisku osoby chorej zostały potwierdzone kolejne przypadki (np. wszawicy, owsicy), to można przeprowadzić kurację preparatami na pasożyty dostępnymi bez recepty, pamiętając, żeby poddali się jej wszyscy domownicy. Kluczowe jest też powtórzenie takiej terapii w odpowiednim odstępie czasowym. Podanie leku na pasożyty dziecku zawsze powinno być poprzedzone konsultacją u lekarza. 

Co na pasożyty prewencyjnie?

Pytanie, które należy sobie w ogóle zadać, czy odrobaczamy się prewencyjnie?

Naszym zdaniem, nie jest to wskazane. Każdy lek na pasożyty, czy to lek na pasożyty bez recepty czy lek na receptę, podaje się na określoną dolegliwość bądź objawy. Jeśli nie ma w ogóle podstaw do stwierdzenia, że pacjent cierpi na parazytozę to nie podajemy mu leków na odrobaczenie. Odrobaczanie przeprowadzamy tylko i wyłącznie przy potwierdzeniu choroby pasożytniczej u pacjenta. 

Naturalne metody na pasożyty

Nie ma preparatów ziołowych na pasożyty, które byłyby zarejestrowane jako produkt leczniczy na odrobaczenie. Najczęściej są to suplementy diety bądź dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego. Produkty te powinno się kupować jedynie z zaufanego źródła, na przykład z apteki; inne preparaty mogą zawierać np. wrotycz albo piołun, które nie są bezpieczne i nie zaleca się ich stosowania. Nie powinno się podawać takich preparatów małym dzieciom. Dużo osób sugeruje się tym, że jeśli produkt zawiera naturalne składniki, to nie jest w stanie nam zaszkodzić. Metody oparte na ziołolecznictwie mogą złagodzić towarzyszące parazytozie objawy, ale po odstawieniu preparatu dolegliwości często powracają.

Jak zapobiec nawrotowi pasożytów? 

Aby nie dopuścić do zakażenia pasożytami, należy zapoznać się z możliwymi ścieżkami ich transmisji. Wyróżnia się następujące drogi zakażenia:

- droga pokarmowa (pożywienie, woda czy mleko matki)

- droga skórna (bytowanie na skórze, penetracja skóry poprzez owady krwiopijne, mikrourazy czy enzymy)

- kontakt bezpośredni

- zarażenie śródmaciczne (przez łożysko)

Znając wszystkie możliwe drogi zakażenia, można zwrócić szczególną uwagę na naszą higienę, środowisko i spożywany pokarm. Szczególnie należy pamiętać o:

- myciu warzyw i owoców przed spożyciem

- unikaniu picia wody oraz jedzenia produktów niewiadomego pochodzenia

- regularnej higienie osobistej, dokładnym myciu rąk, zwłaszcza przed rozpoczęciem przygotowania posiłków i po skorzystaniu z toalety

- systematycznym zmienianiu pościeli i regularnym sprzątaniu swojego mieszkania

- praniu ręczników, bielizny i pościeli w wysokich temperaturach

- regularnym odrobaczaniu i odpchleniu zwierząt domowych, sprawdzaniu stanu ich sierści oraz skóry

- szczepieniach ochronnych przeciwko chorobom wywołanym przez pasożyty

- wykonaniu odpowiednich badań diagnostycznych w celu wykluczenia choroby pasożytniczej (np. Badanie w kierunku toksoplazmozy na etapie planowania rodziny) 

- częstej kontroli stanu włosów i skóry swojego potomstwa

Choroby pasożytnicze to nie temat tabu

Nie ulega wątpliwości, że choroby pasożytnicze pozostaną aktualnym problemem, tak długo jak istnieją żywiciele. Dzięki metodom diagnostycznym, indywidualnym podejściu do leczenia pacjenta, dzisiejsza medycyna jest w stanie pomóc choremu, kiedy tylko pojawi się taka dolegliwość. Objawów parazytozy nie warto zamiatać pod dywan i nie należy traktować ich jako tematu tabu, gdyż może to opóźnić wdrożenie odpowiednich leków jak i prowadzić do pojawienia się groźnych powikłań, które wydłużą czas rekonwalescencji. 

Bibliografia 

Korzeniewski K, Pokorna-Kałwak D. Diagnostyka wybranych chorób pasożytniczych u bezobjawowych pacjentów powracających z tropiku. Lekarz POZ. 2020;6(4).

Wiercińska-Drapało A, Boroń-Kaczmarska A. Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL, Warszawa, 2017

Tuszyński P. Choroby pasożytnicze z perspektywy farmaceuty, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków, 2019

Korzeniowski K., Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego w Polsce, Via Medica, 2016. 

Dziubek Z. Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL, Warszawa, 2017

Gołąb E, Lonc E, Plewa-Tutaj K, Rola profilaktyki w chorobach pasożytniczych, Zdrowie dla regionu ,2015; 241-254