Co na infekcję intymną, jak rozpoznać i czym leczyć?

Zakażenia pochwy to nadal wstydliwy temat, niechętnie podejmowany w aptece czy u ginekologa. Niestety, brak szybkiej reakcji czy zatajanie przed specjalistą informacji, może skutkować powikłaniami albo brakiem efektów zastosowanej terapii. O przygotowanie krótkiego poradnika na temat infekcji intymnych poprosiliśmy mgr farm Justynę Habas, znaną w Internecie jako @magistra. pigularka. 

Charakterystyka infekcji intymnych 

Mgr. Habas na wstępie zaznacza, że infekcje intymne mają albo podłoże bakteryjne lub grzybicze, ale również  mogą mieć charakter mieszany. 

Jak rozpoznać, że mamy infekcję intymną? Mgr Habas wyjaśnia, że przy fizjologicznym stanie pochwy, wydzielina z pochwy jest biała bądź przezroczysta. Należy natomiast zwrócić uwagę na zmiany w wydzielinie oraz objawy związane z świądem, obrzękiem, zaczerwienieniem sromu.

Jak odróżnić infekcję intymną o podłożu bakteryjnym od grzybiczego?

Bakteryjne zapalenie pochwy będzie najczęściej wiązało się z pojawieniem się upławów 

o charakterystycznym rybim zapachu. Wydzielina jest jednolita, biała lub szarawa, a pH środowiska pochwy będzie przekraczać wartość 4,5. Powstaje w wyniku zaburzenia równowagi w prawidłowej mikrobiocie, zmniejszeniem wydzielania nadtlenku wodoru, co umożliwia rozwój i namnażanie bakterii oraz powstanie stanu zapalnego w pochwie. Mgr Justyna podkreśla, że bakteryjne waginozy mają tendencję do nawrotów.

Jakie są główne czynniki sprzyjające rozwojowi bakteryjnej infekcji intymnej? To przede wszystkim:

• zaburzenia odporności

• niewłaściwa higiena osobista

• długa bądź często powtarzana antybiotykoterapia

• cukrzyca

• otyłość.

U pacjentek, które obserwują u siebie takie objawy, wskazany jest kontakt z lekarzem. Szczególnie dotyczy to ciężarnych, ponieważ wiąże się to z dużym ryzykiem poronienia, przedwczesnego zakończenia ciąży i powikłań poporodowych. Najczęściej jest wtedy konieczna antybiotykoterapia. 

Gdy pacjentka nie ma kontaktu z lekarzem i na przykład jest w podróży, mgr. Habas radzi by pacjentka poprosiła w aptece na infekcję intymną o podłożu bakteryjnym o globulki z polikrezulenem. Polikrezulen jest substancją o działaniu przeciwbakteryjnym i denaturującym martwe tkanki, przez co wydalana jest chorobowo zmieniony nabłonek.  

Jak rozpoznać infekcję grzybiczą pochwy?

Grzybicze infekcje intymne czyli kandydoza pochwy również będzie objawiało się upławami. Wydzielina w tym wypadku będzie biała i gęsta, o konsystencji grudkowatej, serowatej, ale bez zapachu. Pacjentka będzie czuła nieprzyjemny świąd, pieczenie, wargi sromowe mogą być obrzęknięte. pH środowiska pochwy nie jest zwykle podwyższone, no chyba, że mamy do czynienia z infekcją mieszaną. Tłumaczy mgr. Habas.

Przerost grzybów z rodzaju Candida najczęściej spotyka pacjentki:

• z osłabioną odpornością

• przyjmujące antybiotykoterapię, leki przeciwnowotworowe bądź immunosupresyjne

• ciężarne

• zakażone wirusem HIV

Przy kandydozie pochwy dysponujemy już większym w przeciwieństwie do bakteryjnej waginozy wyborem leków bez recepty. 

Mgr. Habas zwraca uwagę, że pacjentki najczęściej decydują się na klotrimazol w kremie do stosowania zewnętrznego, przede wszystkim ze względu na jego niską cenę i dobrą dostępność w aptekach. Niestety podczas trwającej infekcji grzybiczej pochwy, ten lek nie będzie wystarczający do wyleczenia. Smarowanie warg sromowych przyniesie ulgę w takich objawach jak świąd i obrzęk, ale żeby przeprowadzić pełną kurację potrzebny też będzie lek dopochwowy.

Kandydoza pochwy zwykle nie wymaga konsultacji lekarskiej. Natomiast konieczność zasięgnięcia porady lekarskiej pojawia się, jeśli objawy:

• nie ustępują

• po krótkim czasie nawróciły

Przyczyna przedłużania się objawów kandydozy jest zwykle bardzo prozaiczna - pomimo wcześniej przebytych infekcji grzybiczych pochwy, pacjentka może mieć problem z określeniem czy faktycznie zdiagnozowała u siebie prawidłowo grzybicę czy jednak ma do czynienia z bakteriozą, rzęsistkowicą czy infekcją o charakterze mieszanym.

Czy należy leczyć swojego partnera?

W przypadku grzybicy bądź waginalnej bakteriozy pochwy leczenie partnera seksualnego, u którego nie ma objawów, nie jest zalecane.

Natomiast przy nawrotowych infekcjach niezwiązanych z ogólnym stanem zdrowia pacjentki należy rozważyć włączenie terapii u partnera ze względu na możliwość posiadania przez niego rezerwuaru grzybów i bakterii.

Czy testy na zapalenie pochwy mają sens?

W aptekach można znaleźć testy pH środowiska pochwy. Aplikator wprowadza się do pochwy na odpowiednią głębokość i czas określony w ulotce opakowania, a następnie kolor, który pojawiła się na teście porównuje się z skalą barw dołączoną przez producenta do testu. 

W założeniu mają pomóc identyfikacji trwającej infekcji intymnej, natomiast należy mieć na uwadze, że wynik testu nie stanowi podstawy do samodiagnozy.

Profilaktyka nawrotów

Mgr.Habas przypomina, że prócz prowadzonego leczenia, dobrze by było, gdyby pacjentka otrzymała zalecenia o preparatach wspomagających proces rekonwalescencji i przeciwdziałających wtórnym infekcjom intymnym. Wśród nich wyróżniamy:

• Specjalne żele do higieny intymnej, które mają regulować poziom pH, a dodatkowe składniki mogą wykazywać działanie profilaktyczne (np. Miedź o działaniu przeciwbakteryjnym). Ważne, aby takie żele używać doraźnie, na zewnętrzne strefy płciowe, ponieważ pochwa oczyszcza się sama.

• Żele intymne o działaniu kojącym podrażnieniu, nawilżającym, regenerującym strefy intymne

• Probiotyki - specjalne szczepy do stosowania w problemach proginekologicznych w postaci kapsułek doustnych bądź dopochwowych. Zwiększają efektywność terapii farmakologicznej, zapobiegają nawrotom poprzez przywrócenie i utrzymanie prawidłowej mikrobioty w pochwie. Niektóre są zarejestrowane jako leki.

Mgr. Habas sygnalizuje, że z takimi preparatami wiąże się jednak pewne, marketingowe niebezpieczeństwo. Reklamy oraz opakowania tych produktów często sugerują lecznicze właściwości, kiedy większość z nich to kosmetyki i wyroby medyczne. Są to środki pomocnicze, nie są one niezbędne, ale mogą sprawdzać się jako element uzupełniający. Najczęściej popełnianym błędem jest stosowanie tych produktów bez wdrożonego leczenia. Może uda się wpłynąć chwilowo na takie objawy jak pieczenie i swędzenie, ale nie jesteśmy w stanie odnieść pożądanego i trwałego efektu wyjścia z infekcji.

Co prócz preparatów aptecznych?

Dobrze jest też zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• Unikać stosowania wkładek higienicznych

• Pamiętać o zmianie podpaski i tamponów w odpowiednim czasie

• Zadbać o wygodną, przewiewną bieliznę

• Starać się spać bez majtek

• Nie traktować stref intymnych perfumowanymi środkami do higieny intymnej i nie używać dezodorantów intymnych

Bibliografia

Committee on Practice Bulletins - Gynecology: Vaginitis in Nonpregnant Patients ACOG Practice Bulletin, Obstet Gynecol, 2020

Workowski KA, Bachmann LH, Chan PA, et al. Sexually Transmitted Infections Treatment Guidelines, 2021. MMWR Recomm Rep. 2021;70(4):1-187. Published 2021 Jul 23. doi:10.15585/mmwr.rr7004a1

Barrow RY, Ahmed F, Bolan GA, Workowski KA. Recommendations for Providing Quality Sexually Transmitted Diseases Clinical Services, 2020. MMWR Recomm Rep. 2020;68(5):1-20. Published 2020 Jan 3. doi:10.15585/mmwr.rr6805a1