Na co bereberyna?

Przygotowując się do napisania artykułu o berberynie dużo czasu spędziłam na analizie dostępnej literatury. Przeglądając artykuły naukowe (a tym bardziej te popularnonaukowe) szybko można dojść do wniosku, że to jeden z najbardziej obiecujących suplementów, o jakich kiedykolwiek słyszeliście. Berberyna wykazuje właściwości obniżające stężenie cholesterolu i wspierające leczenie insulinooporności ("Suplementy na insulinooporność, co warto suplementować, a co niekoniecznie?" dowiesz się z tego artykułu)  Związek ten może pozytywnie oddziaływać także na zdolności poznawcze mózgu, wspierać leczenie PCOS (zespół policystycznych jajników) i nadciśnienia, modyfikować skład mikrobioty jelitowej czy ograniczać stan zapalny. Brzmi pięknie, ale czy jest jakieś „ale”? Jest i od tego zaczniemy.

Co to berberyna?

Zanim jednak przejdziemy do konkretów chcę, byś wiedziała/wiedział, że berberyna jest alkaloidem pozyskiwanym głównie z Berberysu pospolitego. Związek ten można uzyskać z korzeni, kłączy, kory i łodygi. Berberyna tradycyjnie stosowana jest w medycynie chińskiej i irańskiej. Ostatnie lata przyniosły wiele badań klinicznych (z udziałem ludzi), które weryfikują działanie berberyny.

Niska biodostępność

Mimo wielu pozytywnym właściwości berberyny głównym problemem, z jakim mierzą się naukowcy jest jej bardzo niska biodostępność. Co to oznacza? Po pierwsze berberyna jest nieefektywnie wchłaniania z jelita cienkiego. Po drugie, nawet po chłonięciu może być wiązana z białkami, które uniemożliwiają jej wykorzystanie, a po trzecie berberyna jest dość szybko metabolizowana w wątrobie. To wszystko sprawia, że przeciętna biodostępność tego związku wynosi zaledwie 1%. Trwają prace nad nowymi formułami suplementów berberyny np. z zastosowaniem nanocząsteczek, które uwalniają ją stopniowo i zwiększają biodostępność. Jednak problem wciąż pozostaje znaczący. 

Berberyna i interkacje z lekami

Drugim tematem, nad którym warto się pochylić, jest wpływ berberyny na metabolizm leków oraz wpływ leków na metabolizm berberyny. Wiele wskazuje na to, że zależność jest dwutorowa. Zwróć uwagę, że większość zastosowań tego suplementu jest związana ze schorzeniami, które wymagają dodatkowego leczenia np. obniżającego stężenie cholesterolu, zmniejszającego ciśnienie krwi czy wspomagającego wrażliwość na insulinę. Wiemy, że berberyna może zmieniać działanie leku, ale nie znamy wszystkich zależności i dokładnych mechanizmów. W przypadku stosowania metforminy berberyna może wchodzić w interakcję zwiększając siłę oddziaływania leku. Suplement ten prawdopodobnie zwiększa także stężenie statyn (obniżają cholesterol) czy cyklosporyn (hamują aktywność układu odpornościowego). Podniesienie stężenia leku we krwi zwiększa też ryzyko rozwoju skutków ubocznych jego stosowania.

O ilu i jakich innych interakcjach wciąż nie wiemy? Z pewnością o wielu. Pytanie brzmi – czy gra jest warta świeczki? Czy chcesz zdecydować się na suplementację berberyną licząc się z tym, że Twoje podstawowe leczenie będzie zaburzone? 

Berberyna przeciwskazania

Naturalne nie znaczy bezpieczne

Mimo, iż berberyna jest suplementem naturalnym, od lat stosowanym w tradycyjnej medycynie chińskiej, to nie znaczy, że jest całkowicie bezpieczna i nie ma skutków ubocznych. Większość dorosłych osób dobrze toleruje berberynę. Jednak niektórzy przy jej doustnym stosowaniu odczuwają dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak bóle brzucha, gazy, biegunki, zaparcia. Najczęściej pojawiającym się skutkiem ubocznym są zaparcia (berberyna tradycyjnie stosowana jest jako wsparcie leczenia biegunki).

Berberyny nie powinny stosować kobiety w ciąży, gdyż związek ten przenika przez łożysko i może prowadzić do uszkodzenia układu nerwowego dziecka. Przeciwskazanie do jej przyjmowania stanowi także karmienie piersią. Berberyny nie podaje się dzieciom. Suplementacja nie jest wskazana także u osób z podwyższonym stężeniem biliburniny we krwi. Wykazano, że berberyna w wątrobie zmniejsza wydajność usuwania bilirubiny, co może prowadzić do jej gromadzenia, wystąpienia żółtaczki i uszkodzenia wątroby.

Zastosowanie berberyny

Teraz, z czystym sumieniem mogę opowiedzieć Ci o zaletach berberyny, bo tych jest sporo. Jednak ważniejsza od zachwytów jest świadomość możliwych negatywnych konsekwencji suplementacji. Wszystkie doniesienia naukowe, o których napiszę opierają się o przeglądy systematyczne lub meta-analizy (badania naukowe o wysokiej jakości). 

Najlepiej przebadaną właściwością berberyny jest jej pomocniczy wpływ w leczeniu insulinooporności i cukrzycy typu 2. Berberyna zwiększa ilość receptorów dla insuliny na komórkach i ułatwia dokomórkowy transport glukozy. Uwaga na interakcję berberyny i metforminy. Berberyna nasila działanie metforminy.

Drugim obszarem, w którym berberyna ma potwierdzone pozytywne oddziaływanie jest leczenie nadciśnienia i hipercholesterolemii. W niektórych pracach podkreśla się, że szczególnie na wczesnych etapach tych dolegliwości berberyna może pełnić wręcz rolę terapeutyczną, zanim zostanie wprowadzona stała farmakoterapia.

Poza tym BERBERYNA:

• łagodzi przebieg zespołu policystycznych jajników,

• zmniejsza nasilenie stanu zapalnego (wykazano obniżenie CRP),

• wpływa korzystnie na mikrobiom jelitowy,

• wspiera leczenie zakażenia Helicobacter pylori,

• normalizuje motorykę przewodu pokarmowego,

• poprawia funkcjonowanie wątroby (zmniejsza stężenia enzymów wątrobowych),

• zmniejsza nasilenie biegunki,

• wspomaga odchudzanie (ułatwia zmniejszenie otyłości brzusznej),

• wzmacnia odporność,

• działa przeciwdepresyjnie,

• zapobiega nowotworom (szczególnie piersi i płuc),

• poprawia funkcje poznawcze i zapobiega demencji.

Musisz przyznać, że to imponujący zestaw!

Jak stosować berberynę?

Nigdy nie rozpoczynaj suplementacji berberyną bez konsultacji lekarskiej. To szczególnie ważne, jeśli przyjmujesz leki lub suplementy (interakcje!). Berberynę przyjmuje się doustnie, w dawkach podzielonych, od 400 do 1500 mg na dobę. By w pełni zaobserwować jej działanie warto postawić na suplementację trwającą co najmniej przez kilka miesięcy. Maksymalny czas przyjmowania berberyny to około 2 lat.

Mimo dość mocnego „podłoża” naukowego berberyny pamiętaj, że wciąż nie wiemy wszystkiego. Dlatego dokładnie obserwuj swój organizm, reaguj, konsultuj się z lekarzem, jeśli zauważysz niepokojące efekty uboczne.

Bibliografia:

• Mohsen Imenshahidi, Hossein Hosseinzadeh, Berberine and barberry (Berberis vulgaris): A clinical review, Phytother Res. 2019 Mar;33(3):504-523. doi: 10.1002/ptr.6252. Epub 2019 Jan 13.

• Noriko Shinjyo, James Parkinson, Jimmy Bell, Tatsuro Katsuno, Annie Bligh, Berberine for prevention of dementia associated with diabetes and its comorbidities: A systematic review, J Integr Med. 2020 Mar;18(2):125-151. doi: 10.1016/j.joim.2020.01.004. Epub 2020 Jan 16.

• Qian Hu, Ze Peng, Lingli Li, Xin Zou, Lijun Xu, Jing Gong, Ping Yi, The Efficacy of Berberine-Containing Quadruple Therapy on Helicobacter Pylori Eradication in China: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials, Front Pharmacol. 2020 Feb 4;10:1694. doi: 10.3389/fphar.2019.01694. eCollection 2019.

• Jiarong Lan, Yanyun Zhao, Feixia Dong, Ziyou Yan, Wenjie Zheng, Jinping Fan, Guoli Sun, Meta-analysis of the effect and safety of berberine in the treatment of type 2 diabetes mellitus, hyperlipemia and hypertension, J Ethnopharmacol. 2015 Feb 23;161:69-81. doi: 10.1016/j.jep.2014.09.049.

• Firoozeh Mirzaee, Parisa Razmjouei, Hadis Shahrahmani, Fahime Vafisani, Mona Najaf Najafi, Masumeh Ghazanfarpour, The effect and safety of Berberine on polycystic ovary syndrome: a systematic review, J Obstet Gynaecol. 2021 Jul;41(5):684-689. doi: 10.1080/01443615.2020.1787964. Epub 2020 Aug 19.

• Omid Asbaghi, Niloofar Ghanbari, Mahdi Shekari, Željko Reiner, Elaheh Amirani, Jamal Hallajzadeh, Liaosadat Mirsafaei, Zatollah Asemi, The effect of berberine supplementation on obesity parameters, inflammation and liver function enzymes: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials, Clin Nutr ESPEN. 2020 Aug;38:43-49. doi: 10.1016/j.clnesp.2020.04.010. Epub 2020 May 6.

• Jianhao Xu, Yuming Long, Liwei Ni, Xuya Yuan, Na Yu, Runhong Wu, Jialong Tao, Yusong Zhang, Anticancer effect of berberine based on experimental animal models of various cancers: a systematic review and meta-analysis, BMC Cancer. 2019 Jun 17;19(1):589. doi: 10.1186/s12885-019-5791-1.

• Mohammad Reza Amini, Fatemeh Sheikhhossein, Sina Naghshi, Farhang Djafari, Mohammadreza Askari, Hossein Shahinfar, Maryam Safabakhsh, Alireza Jafari, Sakineh Shab-Bidar, Effects of berberine and barberry on anthropometric measures: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials, Complement Ther Med. 2020 Mar;49:102337. doi: 10.1016/j.ctim.2020.102337. Epub 2020 Feb 3.

Barbara Dąbrowska-Górska, dietetyk z kilkunastoletnim doświadczeniem, prowadzi poradnię barbaradabrowska.pl, twórczyni podejścia Pozytywna Dietetyka. Wierzy, że najważniejszą umiejętnością dietetyka jest uważne słuchanie i holistyczne spojrzenie na podopiecznego.