Sensor do pomiaru cukru – kiedy, po co i dla kogo?

Sensory do pomiaru stężenia cukru zyskują coraz większą popularność. Nic dziwnego - to wygodna, bezbolesna i dokładna metoda monitorowania stężenia glukozy. W przypadku problemów z gospodarką cukrowo-insulinową to sposób nie tylko na optymalizację leczenia, ale także na indywidualne dopasowanie diety czy rodzaju aktywności fizycznej do potrzeb konkretnej osoby. Wszystko to przekłada się na wyższą jakość życia. Przeczytaj, by dowiedzieć się kiedy i jak stosować sensory do pomiaru cukru.

Jak działa sensor do pomiaru glukozy?

Sensor do pomiaru glukozy to niewielkie, okrągłe urządzenie, wielkości 5-złotowej monety (niektórzy porównują je także do większego guzika), które za pomocą dołączonego przez producenta mechanizmu przyczepia się ramienia. Po przyczepieniu sensor mierzy stężenie glukozy w sposób ciągły, zazwyczaj przez 14 dni i przekazuje dane bezprzewodowo do aplikacji zainstalowanej na komórce. Zazwyczaj, by móc obserwować dobowe pomiary trzeba zeskanować sensor przez przyłożenie telefonu do sensora co najmniej raz na 8 godzin. Skanowanie możliwe jest także przez ubranie. Pamiętaj, by przed zakupem sensora sprawdzić, czy Twój model telefonu obsługuje rodzaj bezprzewodowego połącznia, niezbędnego do używania tego rodzaju sprzętu.

Jak dokonywane są pomiary stężenia cukru?

Zazwyczaj, w kontekście cukrzycy, mówi się o pomiarach stężenia glukozy we krwi, jednak w przypadku sensora jest to określenie nie do końca poprawne. Dlaczego? Dotychczas stężenie cukru sprawdzało się przede wszystkim przy pomocy glukometru, który przez nakłucie opuszka palca pozwala na określenie poziomu glukozy z małych, włosowatych naczyń krwionośnych. Żeby odczytać wynik pomiaru potrzebowałaś/potrzebowałeś zatem kropli krwi.

Sensor, po zamontowaniu, przy pomocy cienkiego włókna mierzy stężenie glukozy w płynie śródtkankowym (płyn otaczający komórki w tkance podskórnej), a nie bezpośrednio z krwi. Glukoza, która po spożyciu posiłku dostaje się do krwioobiegu, po pewnym czasie przenika do wspominanego płynu śródtkankowego, co umożliwia działanie sensora i ciągły pomiar stężenia cukru. Zatem pośrednio pomiar sensora informuje o stężeniu glukozy we krwi, dlatego nie jest dużym błędem mówienie o „stężeniu cukru we krwi”, jednak technicznie chodzi o płyn śródtkankowy. Wiąże się to jednak z niewielkim, kilkuminutowym opóźnieniem w zmianach stężenia cukru w porównaniu do zmian, jakie następują w poziomie cukru we krwi. Czy z punktu widzenia użytkowania ma to duże znacznie?

Nie, dlatego, że sensor prowadzi ciągły pomiar stężenia glukozy, a to pozwala na szybkie wyłapanie trendu zmian, które cały czas możesz obserwować w aplikacji. Przy szybkich i niebezpiecznych zmianach aplikacja uruchomi alarm, jeśli taki został przez użytkownika ustawiony w opcjach aplikacji. Pomiar z glukometru daje dużo mniej danych. Mówi jedynie o bieżącym momencie, bez informacji o kierunku zmian.

Duża zaletą stosowania sensorów, poza ciągłym pomiarem glukozy, jest łatwość użytkowania i bezbolesne stosowanie. Sensor jest wygodny, płaski, można go używać w trakcie treningów i na basenie (dla pewności sprawdź instrukcję danego producenta, ale większość sensorów do niewielkiej głębokości jest wodoodporna). Warto zaopatrzyć się w specjalny plaster do zaklejania sensora, który sprawi, że trudniej będzie go zahaczyć w trakcie mycia czy ubierania się. Możesz zaszaleć i kupić kolorowy plaster, ale do wyboru masz także taki w kolorze skóry, który sprawi, że sensor będzie praktycznie niewidoczny na ramieniu.

Dla wielu osób bardzo ważne będzie z pewnością także to, że dzięki sensorowi nie będą musiały wykonywać nieprzyjemnych i często bolesnych nakłuć glukometrem.

Dla kogo przeznaczone są sensory do pomiaru glukozy?

Sensory do pomiaru stężenia cukru przeznaczone są przede wszystkim dla osób, które chorują na cukrzycę typu 1 lub cukrzycę typu 2, be względu na wiek. Z sensorów mogą korzystać także dzieci z cukrzycą, jednak zazwyczaj wskazuje się możliwość ich zastosowania od 4. roku życia. Oczywiście w dużej mierze zależy to od tego, kiedy dziecko będzie w stanie zaakceptować sensor na ramieniu, bez potrzeby dziecięcego „sprawdzenia, jak to działa”, co mogłoby uszkodzić sprzęt.

Rosnąca popularność sensorów sprawia, że sięgają po nie także osoby z insulinoopornością, czy takie, które doświadczają hipoglikemii reaktywnej, czyli nagłych, niebezpiecznych spadków poziomu glukozy we krwi. Sensory do pomiaru glukozy ułatwiają samoobserwację i naukę reakcji organizmu nie tylko na pokarmy, ale także na określone życiowe okoliczności (np. nadmiar stresu, mniejsza ilość snu). Jednak decyzję o jego zastosowaniu powinno się podejmować razem z lekarzem prowadzącym, a nie na podstawie informacji zasłyszanych w internecie.

Ostatnio pojawił się trend stosowania sensorów przez osoby zdrowe, które chcą dowiedzieć się, jak funkcjonuje ich organizm w kontekście gospodarki cukrowej. Wiele osób kupuje sensory, bo liczą, że to pomoże im ustalić dietę, przy pomocy której szybciej schudną. W tym trendzie może kryć się pułapka. Po pierwsze osoby z wspominanych wyżej grup zazwyczaj decydują się na jeden, 14-dniowy eksperyment z sensorem (co zawęża czas obserwacji), a nie tak jak osoby z cukrzycą na jego ciągłe stosowanie. Tak krótki czas obserwacji może być pomocny, jeśli masz zdiagnozowane zaburzenia gospodarki glukozowo-insulinowej (choć zdecydowanie warto go wydłużyć), ale jeśli jesteś zdrowa/zdrowy to może się okazać, że pomiary nie będą do końca adekwatne. Możliwe są dwa scenariusze.

1.     Korzystając z sensora będziesz zwracać większą uwagę na swoje nawyki związane z dietą, aktywnością i snem, a przez to nie będą one reprezentatywne i nie pokażą tego, jak zazwyczaj wyglądają Twoje dni. Co za tym idzie, same pomiary również nie będą adekwatne, mogą być po prostu lepsze.

2.      Drugi scenariusza zakłada, że stosowanie sensora wzbudza emocje nie zawsze pozytywne, bo często jest to niepokój o wyniki. Jednocześnie pomiary zwiększają czujność, co jest niezwykle wartościowe u osób z cukrzycą, ale u tych, którzy nie mają problemów zdrowotnych może prowadzić do somatyzacji. Zjawisko to polega na tym, że pod wpływem intensywnego samomonitorningu i niepokoju objawy zaczynają się pojawiać, a stężenie glukozy jest silnie związane z emocjami. Wniosek – Twoje wyniki mogą być gorsze niż na co dzień, bez sensora.

Sensor jest dla osób, która mają problemy ze stężeniem glukozy i/lub insuliny. Nie jest on przeznaczony dla osób zdrowych, a jego stosowanie nie jest nową metodą odchudzania. Jeśli mimo braku wskazań zdecydujesz, że chcesz spróbować zastosować sensor, to zrób to ze świadomością możliwego wpływu samomonitoringu na wyniki.

Analiza danych z sensora

Sensor do pomiaru cukru dostarczy Ci wielu cennych informacji. Razem z sensorem zazwyczaj otrzymujesz także dostęp do aplikacji na komórkę, która gromadzi dane o wynikach. Niektórzy producenci oferują także oprogramowanie, które pozwala na wymianę informacji między pacjentem a gabinetem lekarza, dzięki czemu Twój lekarz prowadzący ma dokładny wgląd w pomiary. Korzystając z aplikacji i obserwując wyniki w dłuższym przedziale czasowym jesteś w stanie samodzielnie zauważyć wiele zależności, ale pamiętaj, by nie wyciągać pochopnych wniosków. Zmiany w diecie, aktywności czy leczeniu na podstawie wyników z sensora zawsze omawiaj z lekarzem. To, co Tobie może się wydawać niepokojące może być chwilowym odchyleniem, które w ciągu tygodni czy miesięcy nie będzie miało wpływu na zdrowie.

Obserwując dane udostępniane w aplikacji zwracaj uwagę przede wszystkim na:

• aktualne stężenie glukozy;
• trend obrazowany strzałkami, który informuje o kierunku zmian np. stężenie glukozy gwałtownie wzrasta, stężenie glukozy wzrasta, stężenie glukozy zmienia się powoli, stężenie glukozy spada, stężenie glukozy gwałtownie spada;
• stężenie glukozy na przestrzeni doby, kilu dni czy tygodni i czas, w jakim przebywasz w tzw. wartościach docelowych (zazwyczaj 70-189 mg/dL, ale potwierdź to ze swoim lekarzem, u Ciebie może to wyglądać inaczej).

Pamiętaj jednak, by nie skupiać się wyłącznie na cyfrach. Najważniejsze jest połącznie wyników z konkretnymi nawyki, zadbanie o swój dobrostan i lepszą jakość życia. To jest najważniejszym celem stosowania sensorów do pomiaru cukru.

Jaka jest cena sensora do pomiaru glukozy?

Pełnopłatny koszt jednego sensora, który będziesz stosować przez 14 dni to około 250 zł. Niektórzy chorzy w Polsce mogą liczyć na refundację sensorów, choć grupa ta jest wciąż zdecydowanie węższa niż w innych krajach Unii Europejskiej. Aktualnie na refundacje mogą liczyć:

• dorosłe osoby z cukrzycą wymagające minimum 3 wstrzyknięć insuliny w ciągu doby (pacjent dopłaca 30% wartości sensora, refundacja wynosi 70%),
• kobiety w ciąży oraz w okresie połogu chorujące na cukrzycę wymagającą stosowania insuliny (pacjentka dopłaca 30% wartości sensora, refundacja wynosi 70%),
• osoby z cukrzycą z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności ze względu na wzrok, wymagające insulinoterapii (pacjent dopłaca 30% wartości sensora, refundacja wynosi 70%),
• dzieci, które ukończyły 4. rok życia do 18. roku życia z cukrzycą typu 1 lub 3 (pacjent dopłaca 20% wartości sensora, refundacja wynosi 80%).

Polska jest jednym z nielicznych krajów, w których wymagana jest dopłata pacjenta. Przewidziano także limit zakupu sensorów objętych refundacją. W ciągu miesiąca pacjent może kupić maksymalnie 3 sensory, w ciągu 6 miesięcy 13 sensorów, a w ciągu roku 26 sensorów. Kto może wypisać zlecenie na sensor do pomiaru cukru? Są to lekarz:

• diabetolog,
• kardiolog,
• endokrynolog,
• ginekolog,
• podstawowej opieki zdrowotnej,
• geriatra,
• w specyficznych przypadkach także inni specjaliści.

Korzyści ze stosowania sensorów

Wiesz już, jak działa sensor do pomiaru cukru, kto powinien go stosować i jak z niego korzystać. Najważniejsze jest jednak to, jakie zalety użytkowanie sensora. Poznaj najważniejsze korzyści.

Lepsze zrozumienie cukrzycy czy insulinooporności

Przebieg cukrzycy czy insulinooporności zależy nie tylko od diety, leków czy aktywności fizycznej. Duzy wpływ na jej wyrównanie ma także sen czy poziom stresu. Obserwując, jak „zachowuje się” stężenie glukozy pod wpływem różnych, życiowych zmian możesz lepiej zrozumieć cukrzycę czy insulinooporność.

Zindywidualizowanie diety

Tabele indeksu i ładunku glikemicznego, które informują o tym, jak dany produkt wpływa na stężenie cukru pomagają w podejmowaniu decyzji żywieniowych. Jednak nie uwzględniają one indywidualnej reakcji danej osoby na konkretne pokarmy, a ta może być znacząco inna od teorii. Dzięki stosowaniu sensora możesz obserwować swoje reakcje i, w porozumieniu z dietetykiem, stworzyć swój własny plan żywieniowy.

Umiejętność dopasowania aktywności fizycznej do stężenia glukozy

Obserwując pomiary z sensora będziesz w stanie określić, jaki rodzaj i jaka intensywność ruchowa są dla Ciebie najkorzystniejsze. Dzięki obserwacji trendów w stężeniu cukru możesz na bieżąco modyfikować swoje plany treningowe zwiększając lub zmniejszając ich intensywność.

Zapobieganie poważnym powikłaniom cukrzycy

Wieloletnia cukrzyca może prowadzić do chorób układu krążenia (udar mózgu, zawał serca), uszkadzać wzrok i nerwy czy być przyczyną tzw. stopy cukrzycowej. Powikłań cukrzycy jest znacznie więcej, ale można im zapobiegać przez dobre wyrównanie cukrzycy, które stosowanie sensora zdecydowanie ułatwia.

Zindywidualizowanie leczenia dzięki dokładnym pomiarom glikemii

Na podstawie raportów z aplikacji sensora, w porównaniu do pojedynczych pomiarów z gleukometru, lekarzowi dużo łatwiej jest podjąć decyzję o zmianie dawkowania leku czy zastosowaniu innego leku.

Zmniejsza ryzyko wystąpienia hipoglikemii (zbyt niskiego stężenia cukru we krwi) i hiperglikemii (zbyt wysokiego stężenia cukru)

O ile hiperglikemia rzadko daje wyraźne objawy, choć w skrajnych przypadkach może prowadzić do śpiączki, o tyle hipoglikemia często powoduje omdlenia i może być przyczyną np. wypadków samochodowych czy przy pracy. Stosowanie sensora znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia tych dwóch skrajnych stanów i wydłuża czas, w którym stężenie glukozy jest w wartościach docelowych (70-189 mg/dL)

Wyższa jakość życia i poczucie bezpieczeństwa

Gdy wiesz, że aplikacja dużo wcześniej niż w sytuacji ostatecznej (hipoglikemia czy hiperglikemia) poinformuje Cię o zbliżających się, niekorzystnych zmianach w stężeniu cukru, to wtedy masz możliwość odpowiedniego zareagowania. To zaś daje Ci poczucie bezpieczeństwa i sprawia, że odważniej korzystasz z życiowych przyjemności, takich jak rozrywka, sport czy podróże.

Obniża stężenie hemoglobiny glikowanej HbA1c

Hemoglobina glikowanej HbA1c jest badaniem laboratoryjnym, przy pomocy którego pośrednio szacuje się średnie stężenie glukozy w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Wskaźnik ten pozwala monitorować wyrównanie cukrzycy. Badania wykazały, że stosowanie sensora i dopasowywanie stylu życia na bazie jego pomiarów pozwala znacząco obniżyć stężenie hemoglobiny glikowanej HbA1c.

Zastosowanie sensorów do duże ułatwienie i nowoczesne rozwiązanie z zakresu telemedycyny. Nie bój się nowoczesności, sprawdź, jak sensor do pomiaru glukozy ułatwi Twoje codzienne funkcjonowanie.

Bibliografia:

·         Jan Bolinder et al., Novel glucose-sensing technology and hypoglycaemia in type 1 diabetes: a multicentre, non-masked, randomised controlled trial, Lancet. 2016 Nov 5;388(10057):2254-2263. doi: 10.1016/S0140-6736(16)31535-5. Epub 2016 Sep 12.

·         Lalantha Leelarathna et al., Intermittently Scanned Continuous Glucose Monitoring for Type 1 Diabetes, N Engl J Med. 2022 Oct 20;387(16):1477-1487. doi: 10.1056/NEJMoa2205650. Epub 2022 Oct 5.

·         Mark Evans et al., Reductions in HbA1c with Flash Glucose Monitoring Are Sustained for up to 24 Months: A Meta-Analysis of 75 Real-World Observational Studies, Diabetes Ther. 2022 Jun;13(6):1175-1185. doi: 10.1007/s13300-022-01253-9. Epub 2022 Apr 27.

·         Shridhara Alva et al., Accuracy of a 14-Day Factory-Calibrated Continuous Glucose Monitoring System With Advanced Algorithm in Pediatric and Adult Population With Diabetes, J Diabetes Sci Technol. 2022 Jan;16(1):70-77. doi: 10.1177/1932296820958754. Epub 2020 Sep 19.

Barbara Dąbrowska-Górska, dietetyk z kilkunastoletnim doświadczeniem, prowadzi poradnię barbaradabrowska.pl, twórczyni podejścia Pozytywna Dietetyka. Wierzy, że najważniejszą umiejętnością dietetyka jest uważne słuchanie i holistyczne spojrzenie na podopiecznego.