Probiotyki a prebiotyki - jakie są najważniejsze różnice?

Nie musisz opanowywać skomplikowanej wiedzy mikrobiologicznej, by w aptece kupić preparat wspierający mikrobiotę jelitową. W tym artykule w prosty sposób wyjaśnię ci, czym różnią się probiotyki i prebiotyki. Dowiesz się także, czym są synbiotyki i w jakich sytuacjach warto po nie sięgać. Już nigdy nie pomylisz probiotyku z prebiotykiem, bo choć językowo dzieli je tylko jedna literka, to biologicznie są czymś zupełnie innym.

Dawkę wiedzy na temat probiotyków możesz znacząco zwiększyć, zapoznając się z tym artykułem>> Przewodnik po probiotykach, wszystko co powinnaś woiedziec | Apteka Na 83

Probiotyk – co to jest?

Na początek zapamiętaj, że probiotyk to żywy drobnoustrój, zazwyczaj bakteria, choć do grupy probiotyków zaliczamy także niektóre drożdże (np. Saccharomyces boulardii). Jednak probiotyk to nie jest jakaś tam przypadkowa bakteria, tylko taka, która podana w odpowiedniej ilości wywiera korzystny wpływ na zdrowie człowieka (oficjalna definicja WHO). Z tej definicji wynika kilka ważnych do zapamiętania spraw. Probiotyk musi:

·        działać w organizmie człowieka, co należy potwierdzić badaniami klinicznymi (czyli z udziałem ludzi, a nie np. szczurów),

·        wspierać zdrowie człowieka (a może to robić na wiele sposobów),

·        w odpowiedniej ilości dotrzeć do docelowego miejsca swojej podróży, czyli do jelita grubego.

Wbrew pozorom spełnienie tych warunków nie jest proste, bo droga przez ludzki przewód pokarmowy to przygoda tylko dla odważnych i silnych drobnoustrojów. Wystarczy, że pomyślisz o pierwszym etapie tej podróży, jakim jest spotkanie z kwasem solnym, który w mgnieniu oka „wybija”  dużą część bakterii, które trafiają do żołądka. Chwała mu za to, bo dzięki temu bywa, że zatrucie pokarmowe, niczym burza, „przechodzi bokiem”. Jednak z punktu widzenia bakterii probiotycznej to duże utrudnienie. Dalej wcale nie jest łatwiej, bo do pokonania jest kilka solidnych metrów jelita cienkiego z kolejnymi zasadzkami po drodze.

Ostatecznie liczy się to, jaka bakteria probiotyczna i w jakiej ilości znajdzie się w jelicie grubym, gdzie następnie będzie mogła się namnażać i stabilizować mikrobiotę. To właśnie dlatego dumne miano probiotyku noszą tylko konkretne szczepy bakterii, które kupisz w aptece! Tak, w aptece, nie w warzywniaku.

Probiotyki apteczne:

·        dobierane są przez lekarza na konkretny problem (np. probiotyki na trawienie, na biegunkę, na zespół jelita drażliwego),

·        są zabezpieczone np. specjalną kapsułką, która zwiększa ich przeżywalność,

·        muszą być odpowiednio przechowywane,

·        zawierają taką ilość bakterii, która ma szansę zasiedlić jelito grube.

Naturalne probiotyki – czemu nie są skuteczne?

Tych wszystkich warunków nie spełniają „naturalne probiotyki”, czyli produkty spożywcze zawierające bakterie odpowiedzialne za fermentację np. kapusty, mleka czy soi. Żywność fermentowana może zawierać bakterie probiotyczne, ale rzecz w tym, że nie wiadomo jakie i w jakiej ilości. Wystarczy na przykład drobne zakłócenie w łańcuchu chłodniczym, by jogurt stracił wszelkie właściwości probiotyczne. W związku z tym nie można przewidzieć konkretnego działania tych bakterii i zalecić choćby kimchi na biegunkę poantybiotykową.

Nie wyklucza to korzystnego wpływu produktów fermentowanych na twoje zdrowie, ale wynika to z ich innych niż probiotyczne właściwości. Zatem, by w pełni wykorzystać właściwości prozdrowotne probiotyków, które są żywymi mikroorganizmami należy korzystać z wysokiej jakości probiotyków z apteki.

Jest jeszcze jeden ważny czynnik, który odpowiada za skuteczność probiotykoterapii, a jest nim…obecność prebiotyków w diecie.

Prebiotyk a probiotyk – zapamiętaj różnicę

Probiotyk jest żywy, prebiotyk nie! Prebiotyki to substancje pochodzenia roślinnego, które nie są trawione przez ludzki przewód pokarmowy, ale są wykorzystywane przez probiotyki jako pożywka. Najprościej zapamiętać fakt, że prebiotyki to „jedzenie” probiotyków. Zatem probiotyki i prebiotyki to bardzo zgrana para.

Prebiotyki stymulują wzrost i aktywność probiotyków. W przeciwieństwie do probiotyków prebiotyki z łatwością znajdziesz w żywności wszędzie tam, gdzie występuje błonnik pokarmowy rozpuszczalny w wodzie. A gdzie znajdziesz błonnik? W warzywach i owocach! Szczególnie dobrymi źródłami prebiotyków są:

·        szparagi,

·        warzywa skrobiowe (ziemniaki, bataty, buraki),

·        banany,

·        cykoria,

·        żyto,

·        pory,

·        nasiona roślin strączkowych.

Probiotyki rozkładają prebiotyki w procesie fermentacji jelitowej, co wiąże się z wytworzeniem gazów. W początkowym etapie wprowadzania prebiotyków może się to okazać kłopotliwe, ale spokojnie…Twoje ciało przyzwyczai się do większej ilości błonnika pokarmowego po około 2 tygodniach, a jedzenie prebiotycznych produktów przestanie być takie „wybuchowe”.

Zatem zdrowa dieta obfituje w prebiotyki, ale probiotyki musisz kupować w aptece w porozumieniu z lekarzem.

Synbiotyk a probiotyk – jelitowe jin-jang

Skoro probiotyki i prebiotyki współpracują tak skutecznie, to czemu nie połączyć ich w jednym preparacie? Taki mariaż probiotyków i prebiotyków nazywa się synbiotyki.

Jeśli zdecydujesz się przyjmować synbiotyk, to pamiętaj, że nie zwalnia cię to z dbałości o dietę pełną naturalnych prebiotyków. Synbiotyk nie zastąpi codziennej porcji 400 g (minimum) warzyw i owoców.

Kiedy stosuje się synbiotyki? Po zatruciach pokarmowych czy infekcjach wirusowych przewodu pokarmowego, w chorobach zapalnych jelit czy u niemowląt, u których występują wzdęcia i kolki. Synbiotyk działa synergistycznie wspierając zewnętrznie cały ekosystem jelitowy i sprawia, że terapia jest skuteczniejsza i szybciej przynosi spodziewane efekty.

Podsumowując:

·        probiotyk – konkretny, zlecony przez lekarza, kupiony w aptece;

·        prebiotyk – codziennie wraz z dietą;

·        synbiotyk –  gdy potrzebujesz kompleksowej odbudowy mikrobioty jelitowej.

Bibliografia:

·      FAO/WHO (2001) Health and Nutritional Properties of Probiotics in Food including Powder Milk with Live Lactic Acid Bacteria. Report of a Joint FAO/WHO Expert Consultation on Evaluation of Health and Nutritional Properties of Probiotics in Food Including Powder Milk with Live Lactic Acid Bacteria.

·        Saif Ul Islam, Clinical Uses of Probiotics, Medicine (Baltimore). 2016 Feb;95(5):e2658. doi: 10.1097/MD.0000000000002658.

·        Paulina Markowiak, Katarzyna Śliżewska, Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health, Nutrients. 2017 Sep 15;9(9):1021. doi: 10.3390/nu9091021.