Ponad 4000 zweryfikowanych opinii
Najnowszy wpis
Trzustka to niezwykle ważny organ, którego prawidłowe funkcjonowanie ma kluczowe znaczenie dla zdrowia całego...
Najpopularniejszy wpis
Wpis gościnny
Nasi autorzy
Po czym poznać, że mam niedobory żelaza i jak zwiększyć jego przyswajalność, wyjaśnialiśmy szczegółowo w artykule Jak wykryć niedobory żelaza i szybko uzupełnić żelazo w oraganizmie? | Apteka Na 83
Na wstępie przypominamy, że żelazo to pierwiastek kluczowy dla naszego życia. To właśnie żelazo odpowiada za zdolność hemoglobiny, czerwonego barwnika krwi, do przenoszenia cząsteczek tlenu. Innymi słowy, dzięki żelazu możemy oddychać.
Niedostateczny poziom żelaza w organizmie może początkowo nie dawać żadnych objawów. Jednak w miarę jego pogłębiania się pojawiają się dolegliwości. Mogą one być mało specyficzne i przez to mylone z innymi lub po prostu przypisywane przepracowaniu czy stresowi i bagatelizowane. Mowa tu o symptomach takich jak długotrwałe zmęczenie i osłabienie, niechęć do wysiłku fizycznego, trudności z koncentracją uwagi, osłabienie włosów i paznokci, zajady. Niektóre objawy mogą być bardziej charakterystyczne, np. bladość skóry i błon śluzowych („anemiczna cera”) lub apetyt na niejadalne rzeczy, takie jak kreda, glina, tynk (najczęściej u dzieci). W końcu niedobór żelaza może prowadzić do groźnej anemii, widocznej w wynikach badań krwi.
Zanim przejdziemy do najważniejszego pytania, a więc jak wybrać dobre żelazo, tytułem wstępu należy wspomnieć skąd biorą się jego niedobory i kto jest na nie najbardziej narażony.
Przyczynami niedoboru żelaza mogą być m.in.:
· zmniejszona podaż (uboga w żelazo dieta, niedożywienie, upośledzenie wchłaniania);
· zwiększone zapotrzebowanie (intensywny wzrost, ciąża);
· utrata krwi (obfite miesiączki, krwawienie z wrzodów żołądka lub polipów jelita).
Łatwo więc wywnioskować, że osobami najbardziej narażonymi na wystąpienie niedoboru żelaza są:
· kobiety (zwłaszcza ciężarne),
· dzieci (zwłaszcza w okresie intensywnego wzrostu),
· weganie i wegetarianie.
Anemia z niedoboru żelaza (tzw. anemia mikrocytarna) jest jedynie jednym z wielu rodzajów anemii, dlatego nie należy myśleć o żelazie jako „uniwersalnym” leku na anemię. Nawet w przypadku anemii z niedoboru żelaza, doustna suplementacja może być nieskuteczna jeśli anemia wynika z zaburzenia wchłaniania żelaza w jelitach, np. z powodu celiakii, choroby Crohna czy przyjmowania leków zobojętniających sok żołądkowy, m.in. omeprazol, pantoprazol, famotydyna. Wtedy niezbędne może być dożylne podawanie żelaza.
Anemia może być „podstępna”. Organizm przez długi czas może równoważyć niedobór żelaza przez zużywanie zapasów odłożonych w „lepszych czasach”. Dlatego objawy mogą pojawić się dopiero, kiedy poziom żelaza w naszym ciele jest już bardzo niski.
Pomimo mnogości produktów na rynku, żelazo nie jest preparatem, który można brać ot tak sobie – nadmiar żelaza w organizmie także jest niebezpieczny. Jego zażywanie powinno być poprzedzone badaniami krwi – chociażby morfologią, ewentualnie dalszymi badaniami, np. stężenia żelaza we krwi, ferrytyny czy transferryny. Najlepiej jeśli suplementacja żelaza zostanie zalecona przez lekarza (zwłaszcza kobietom ciężarnym i dzieciom!). Wtedy mamy pewność, że stosujemy dawkę dobraną do naszych potrzeb.
Osoby zażywające preparaty żelaza, nawet w rozsądnych dawkach, mogą doświadczać specyficznych skutków ubocznych związanych z przewodem pokarmowym. Mogą pojawić się biegunki, zaparcia, nudności, wymioty, zgaga, bóle w nadbrzuszu, a nawet metaliczny posmak w ustach.
Objawy te mogą samoistnie zmniejszać się z czasem. Można je także złagodzić przyjmując żelazo razem z posiłkiem. Niestety jego wchłanianie będzie wtedy mniejsze. Szczególnie źle na wchłanianie żelaza wpływają kawa, herbata, jajka, produkty bogate w wapń (np. mleczne) lub błonnik (np. chleb pełnoziarnisty, płatki zbożowe).
Żelazo możemy znaleźć zarówno w lekach, suplementach diety jak i żywności specjalnego przeznaczenia medycznego. Leki z żelazem to w ogromnej większości zawierające duże dawki preparaty na receptę. O ich doborze dla konkretnego pacjenta decyduje lekarz.
Najpowszechniejszym typem preparatów z żelazem są suplementy diety. Osoby, które nie cierpią na znaczny niedobór żelaza, mogą skorzystać z tej formy jego uzupełnienia. Np. weganie mogą w ten sposób wzbogacić swoją ubogą w żelazo dietę. Pamiętajmy też, że przy takiej okazji konsultacja z wykwalifikowanym dietetykiem zawsze będzie dobrym pomysłem.
Szelazo + SR 60 kapsułek o przedłużonym uwalnianiu
PRZEDSIĘBIORSTWO...
Zioło-Piast Floradix Żelazo i witaminy płyn x 250 ml
ZIOŁO-PIAST HURTOWNIA...
Atomy żelaza mogą występować w przyrodzie na różnych stopniach utlenienia. Można więc powiedzieć, że żelazo nie jedną ma twarz. Na szczęście nie jest ich aż pięćdziesiąt. Do produkcji leków i suplementów najczęściej wykorzystywane są związki żelaza na II i III stopniu utlenienia.
Jon żelaza na II stopniu utlenienia (Fe2+) wchodzi w skład hemoglobiny i mioglobiny – białek odpowiadających za transport tlenu w naszym organizmie. Dlatego związki chemiczne zawierające żelazo (II) są uznawane za lepiej przyswajalne. Do tej grupy należą:
· glukonian żelaza (II),
· siarczan żelaza (II),
· fumaran żelaza (II),
· glicynian żelaza (II) (chelat).
Spośród tych związków, jako najlepiej przyswajalny i powodujący najmniej działań niepożądanych, zwykle wymienia się chelat (glicynian).
Żelazo na III stopniu utlenienia (jony Fe3+), aby było użyteczne musi zostać najpierw utlenione do żelaza (II), ponieważ białka takie jak hemoglobina nie działają, jeśli w ich cząsteczce znajduje się jon Fe3+. Na szczęście nasz organizm jest w stanie dokonać takiej zmiany, więc żelazo (III) również może być przez nas wykorzystane, choć jego wchłanianie może być nawet o połowę mniejsze. Do związków żelaza na III stopniu utlenienia należą:
· pirofosforan żelaza (III),
· difosforan żelaza (III),
· wodorotlenek żelaza (III).
Niektóre preparaty wykorzystują żelazo elementarne, a więc nie związane w żadnym związku chemicznym. W kontakcie z kwasem solnym w żołądku, utlenia się ono i powstają jony żelaza (II). Jest to całkiem dobre źródło tego pierwiastka, jednak może być związane z większym ryzykiem wystąpienia wspomnianych już skutków ubocznych ze strony przewodu pokarmowego.
Niektórzy producenci oferują żelazo w postaci jonów zamkniętych w specjalnych „otoczkach” – liposomach lub sukrosomach. Mają one zapewnić łatwiejsze wchłanianie w jelitach i mniej działań niepożądanych. Dostępne badania naukowe wydają się to potwierdzać.
W suplementach diety możemy też spotkać tzw. żelazo hemowe. Jest to po prostu sproszkowana hemoglobina wołowa. Stanowi dobre źródło żelaza, które w hemoglobinie występuje na II stopniu utlenienia. Poza tym naśladuje jego dostarczanie z mięsem. Niestety nie jest ona odpowiednia dla wegan i wegetarian.
Witamina C poprawia wchłanianie żelaza z jelit, dlatego często towarzyszy mu w składzie zarówno suplementów diety jak i leków. Wchłanianie żelaza zależy jednak również od wielu innych czynników, a witaminę C i tak dostarczamy z dietą. Co więcej, dieta przeciętnego Kowalskiego zawiera odpowiednie ilości witaminy C i ciężko o jej niedobór. Dlatego jej dodatek w preparacie z żelazem nie jest niezbędny i nie powinniśmy z góry skreślać leków i suplementów, które go nie posiadają.
Część preparatów z żelazem oferuje tzw. przedłużone uwalnianie jonów żelaza. Oznacza to, że nie są one uwalniane w całości od razu, lecz powoli, w miarę przesuwania się specjalnej kapsułki bądź tabletki przez przewód pokarmowy. Dzięki temu preparaty tego typu cechują się mniej nasilonymi działaniami niepożądanymi.
Podsumowując, możemy stwierdzić, że najlepiej przyswajalne jest żelazo na II stopniu utlenienia. Warte uwagi są również preparaty z żelazem w formie sukrosomów bądź liposomów. Osoby obawiające się działań niepożądanych mogą wybrać preparaty z żelazem o przedłużonym uwalnianiu, a dla dzieci i osób nieprzepadających za łykaniem tabletek dostępne są preparaty w formie płynnej.
Pamiętajmy jednak, że wchłanianie żelaza zależy od wielu czynników, m.in. od formy podania, dawki, zapasu żelaza w organizmie i zapotrzebowania na nie oraz rodzaju diety. Nasz organizm potrafi do pewnego stopnia regulować ilość wchłanianego żelaza w zależności od tego jak duży jest jego niedobór. Dlatego, choć możemy wskazać źródła żelaza, z których jest ono wchłaniane w największym stopniu, dobór konkretnego preparatu jest sprawą mocno indywidualną. Dlatego przede wszystkim, zanim zdecydujesz się na suplementację żelaza, zrób badania krwi. Jeśli ich wyniki będą sugerowały niedobór żelaza – nie zwlekaj z wizytą u lekarza, a najlepiej również u dietetyka. W końcu najlepsza terapia to taka dopasowana do Ciebie.
NĘDZIE NAM MIŁO JEŚLI POLUBISZ NASZ POST NA FACEBOOKU :)
1. Pasricha SR, Tye-Din J, Muckenthaler MU, Swinkels DW. Iron deficiency. Lancet. 2021;397(10270):233-248. doi:10.1016/S0140-6736(20)32594-0
2. Geisser P, Burckhardt S. The pharmacokinetics and pharmacodynamics of iron preparations. Pharmaceutics. 2011;3(1):12-33. doi:10.3390/PHARMACEUTICS3010012
3. Conrad ME, Umbreit JN, Moore EG, et al. Separate pathways for cellular uptake of ferric and ferrous iron. Am J Physiol - Gastrointest Liver Physiol. 2000;279(4 42-4). doi:10.1152/AJPGI.2000.279.4.G767
4. Gómez-Ramírez S, Brilli E, Tarantino G, Muñoz M. Sucrosomial® iron: A new generation iron for improving oral supplementation. Pharmaceuticals. 2018;11(4). doi:10.3390/PH11040097
5. Ferric cation: Uses, Interactions, Mechanism of Action | DrugBank Online. https://go.drugbank.com/drugs/DB13949. Accessed July 6, 2022.
Zaloguj się by dodawać komentarze
Receptariusz: Napój Bogów
Co na skórę, włosy i paznokcie?
Co na odporność?
Tran, omega 3 czy DHA – co wybierać?
Naczelna radzi: Czy można przedawkować witaminę D?
