Czym grozi lekceważenie zaleceń lekarskich?

Drogi Czytelniku, czy kiedykolwiek zdarzyło Ci się stosować lek krócej niż zalecił lekarz? A może nie wykupić go w ogóle? Zapomnieć o tabletce? Z pozoru wydaje się, że to nic takiego. Niejedna osoba pomyśli, że skoro czuje się już dobrze to nie musi brać leków. Takie myślenie może prowadzić jednak do nieprzyjemnych konsekwencji. Leki zawsze należy zażywać tak długo jak jest to konieczne, często nawet wtedy, kiedy czujemy się już lepiej.

Nie czuję objawów, więc po co mi lek?

W przypadku chorób takich jak np. nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca, stosowanie leków rozpoczyna się często jeszcze zanim człowiek odczuje negatywne konsekwencje zbyt wysokiego ciśnienia krwi czy poziomu cukru we krwi. A ponieważ odczuwalne, nieprzyjemne objawy to jedna z bardziej motywujących do leczenia rzeczy, pacjenci mogą lekceważyć chorobę, która początkowo nie powoduje bólu ani innych przykrych doznań. Po otrzymaniu diagnozy i recepty od lekarza mogą nie wykupić leków i nie rozpocząć leczenia. Może to dotyczyć nawet 20% pacjentów. Jednym z nich był Michał Figurski, znany dziennikarz, który zbagatelizował cukrzycę i przez lata nie poddawał się leczeniu. Doprowadziło go to do udaru mózgu i konieczności długotrwałej rehabilitacji. Dziś Figurski prowadzi fundację Najsłodsi (zajmującą się problematyką cukrzycy) i opowiadając swoją historię przestrzega innych przed lekceważeniem leczenia. Powikłaniem cukrzycy może być nie tylko udar mózgu, ale również utrata wzroku, impotencja, uszkodzenie nerek czy tzw. stopa cukrzycowa, prowadząca często do amputacji. 

Podobnym problemem jest nieregularne zażywanie leków na nadciśnienie. Pacjent któregoś dnia stwierdza, że dziś czuje się lepiej, więc może sobie darować przyjęcie leku. Niestety, nie oznacza to, że akurat tego dnia choroba zrobiła sobie wolne i leki można odstawić. To, że danego dnia ciśnienie krwi jest niższe zawdzięczamy właśnie lekom przyjętym w poprzednich dniach. Decydując się na pominięcie kolejnej dawki fundujemy sobie huśtawki ciśnienia i brak kontroli nad nim. A to może mieć groźne konsekwencje w postaci zawału serca, udaru mózgu, demencji czy uszkodzenia nerek.

Antybiotyk zrobił swoje, antybiotyk może odejść?

Antybiotyki to leki stosowane do zwalczania infekcji bakteryjnych, a więc chorób które najczęściej wyraźnie dają o sobie znać, wywołując np. gorączkę czy ból. Rzadko zdarza się, aby ktoś lekceważył te objawy, dlatego najczęściej pacjenci podejmują leczenia antybiotykami. Problem pojawia się natomiast w niespodziewanym momencie, a więc wtedy gdy samopoczucia pacjenta się poprawia. Według badań, nawet połowa ludzi w momencie odczucia poprawy swojego stanu zdrowia odstawia antybiotyk, skracając zalecony przez lekarza czas terapii. Może to prowadzić do nawrotu infekcji i to w dużo gorszym wydaniu. Dlaczego? Skracając czas trwania leczenia antybiotykiem, pozwalamy przeżyć części bakterii. Te „niedobitki” to osobniki najbardziej oporne na zażywany przez nas antybiotyk. Jeżeli będziemy mieli pecha, uda im się namnożyć i infekcja powróci, ale tym razem tak łatwo sobie z nią nie poradzimy. Konieczne wtedy może być użycie bardziej „agresywnych” antybiotyków, a może nawet leczenie szpitalne. Poza tym przyczyniamy się do rozprzestrzeniania się szczepów bakterii opornych na antybiotyki.

Zapamiętaj!

Zawsze zażywaj leki według zaleceń lekarza, farmaceuty czy pielęgniarki. Jeśli masz wątpliwości – pytaj, pacjent ma prawo nie znać się na lekach i oczekiwać jasnych instrukcji jak je stosować. Nie przerywaj leczenia samowolnie – może się to źle skończyć. Nie lekceważ leczenia choroby, która początkowo nie daje objawów, bo za jakiś czas możesz tego żałować – choroby potrafią być naprawdę podstępne.

Źródła

1. Hamrahian, S.M. (2020). Medication Non-adherence: a Major Cause of Resistant Hypertension. Curr Cardiol Rep 22, 133.

2. Michał Figurski: szkoda, że nikt nie mówił mi o zastrzyku w oko i nie pokazał obciętej nogi. naTemat.pl. Dostęp 27 maja, 2021. https://natemat.pl/zdrowie/194155,michal-figurski-szkoda-ze-nikt-nie-mowil-mi-o-zastrzyku-w-oko-i-nie-pokazal-obcietej-nogi#.

3. Settineri, S., Frisone, F., Merlo, E. M., Geraci, D., & Martino, G. (2019). Compliance, adherence, concordance, empowerment, and self-management: five words to manifest a relational maladjustment in diabetes. Journal of multidisciplinary healthcare, 12, 299–314.

4. Ahmed, N. J. (2020). The Rate of Adherence to Antibiotics and Reasons for Non-adherence among the Public. Journal of Pharmaceutical Research International, 32(7), 42-47.