Czy warto stosować probiotyki profilaktycznie? Fakty i mity

W ostatnich latach obserwujemy wzrost zainteresowania probiotykami ze względu na ich dobroczynny wpływ na zdrowie człowieka. Coraz częściej stosujemy je nie tylko podczas antybiotykoterapii, ale także szukając rozwiązania dla męczących nas problemów z układem trawiennym czy też chcąc wzmocnić naturalne mechanizmy obronne naszego organizmu. W poniższym tekście zastanowimy się nad tym, czy rzeczywiście stosowanie probiotyków na co dzień może przynieść nam wymierne korzyści zdrowotne.

Dlaczego warto stosować probiotyki profilaktycznie?

W obecnych czasach nasz tryb życia, przetworzona żywność oraz skażenie środowiska predysponują do zaburzeń mikroflory jelitowej. Osoby z zachwianą równowagą między szczepami bakterii „dobrych” a „złych” (chorobotwórczych) obserwują u siebie liczne dolegliwości chociażby ze strony układu pokarmowego. Wtedy to dostarczenie odpowiednich probiotyków pozwala na powrót do równowagi i zniwelowanie nieprzyjemnych objawów (takich jak bóle brzucha, wzdęcia, biegunki czy zaparcia).

Przy nadmiernej produkcji gazów warto stosować takie szczepy jak: Lactobacillus plantarum 299v, L. acidophilus NCFM, podczas biegunek – Saccharomyces boulardii, Lactobacillus rhamnosus GG, L. reuteri DSM 17938, natomiast przy zaparciach pomocne będą szczepy z rodzaju Bifidobacterium – lactis BB-12, lactis HN019 oraz Lactobacillus casei Shirota.

Sanprobi IBS x 20 kapsułek

SANPROBI SP. Z O.O. SP.K.

29,68 zł

Colon C prosz x 200 g

ORKLA CARE S.A.

39,01 zł

Enterol 250mg x 10 kapsułek

BIOCODEX POLSKA SP. Z O.O.

27,84 zł

Probiotyki a odporność organizmu

Kolejnym wskazaniem do probiotykoterapii będzie chęć wzmocnienia odporności. Jak już powszechnie wiadomo, to jelita są jednym z najważniejszych elementów układu odpornościowego. Najważniejszymi mechanizmami działania będą tu:

– utrzymanie równowagi pomiędzy bakteriami o pozytywnym wpływie na nasz organizm a tymi potencjalnie chorobotwórczymi,

– modulacja odpowiedzi immunologicznej poprzez stymulowanie komórek układu odpornościowego (makrofagów, limfocytów) oraz wpływ na produkcję przeciwciał,

– wzmocnienie bariery jelitowej, gdzie poprzez zwiększenie szczelności nabłonka jelit zmniejsza się przenikanie toksyn czy bakterii do krwiobiegu,

– produkcja związków ochronnych, np. maślanu, które odżywiają komórki jelit i działają przeciwzapalnie.

Szczepy szczególnie wskazane podczas terapii zwiększającej odporność organizmu to: Lactobacillus rhamnosus GG, Bifidobacterium lactis BB-12, B. bifidum, B. longum.

Kiedy stosować probiotyki ochronnie?

Probiotyki możemy również stosować profilaktycznie w sytuacjach narażenia organizmu na czynniki zewnętrzne:

– w czasie podróży, gdy zapobiegają biegunce podróżnych. Najlepiej wybrać wtedy preparat zawierający Saccharomyces boulardi CNCM I-745 lub Lactobacillus rhamnosus GG. W praktyce powinno się rozpocząć stosowanie profilaktyczne już 5–7 dni przed wyjazdem i kontynuować je w trakcie wyjazdu,

– podczas silnego stresu. Ze względu na połączenie jelit i mózgu poprzez tzw. oś jelitowo-mózgową długotrwałe narażenie na stres może prowadzić do dysbiozy i stanów zapalnych. Warto wtedy zadbać o równowagę mikrobioty jelitowej. Badania wskazują, że szczepy Lactobacillus helveticus R0052 oraz Bifidobacterium longum R0175 mogą wspierać zdrowie psychiczne i łagodzić stany lękowe,

– przy zmianie diety, gdy nowe produkty, przyprawy czy woda mogą powodować zaburzenia mikroflory jelitowej. Polecane są szczepy takie jak Lactobacillus rhamnosus GG i Bifidobacterium lactis BB-12.

• Nowy

Dicoflor Protect x 30 kapsułek

BAYER SP. Z O.O.

41,79 zł

Sanprobi Stress x 20 kapsułek

SANPROBI SP. Z O.O. SP.K.

33,64 zł

Multilac kapsułki x 10 kapsułek

USP ZDROWIE SP. Z O.O

15,36 zł

Różnice między szczepami i bezpieczeństwo stosowania

Pamiętajmy jednak, że pomimo licznych badań naukowcy nadal nie są jednoznacznie pewni, czy zawsze warto stosować probiotyki. Co najważniejsze – szczepów bakterii czy drożdży probiotycznych jest wiele, a nie każdy z nich działa tak samo. Dlatego kluczowe jest wcześniejsze rozpoznanie problemu i dobranie odpowiednich produktów.

Warto wspomnieć również o możliwych przeciwwskazaniach. U osób z niedoborami odporności, po przeszczepach czy w trakcie leczenia przeciwnowotworowego probiotyki mogą wiązać się z pewnym ryzykiem. W takich przypadkach zawsze konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Jak czytać oznaczenia szczepów probiotycznych?

Zawsze warto wybierać preparaty, które podają pełną nazwę mikroorganizmu z oznaczeniem szczepu, a nie tylko samo oznaczenie gatunku. Przykład: Lactobacillus reuteri DSM 17938:

Lactobacillus – rodzaj bakterii,

reuteri – gatunek,

DSM 17938 – unikalny numer nadany przez Niemiecką Kolekcję Kultur Drobnoustrojów, pozwalający jednoznacznie zidentyfikować konkretny szczep bakterii przebadany pod kątem bezpieczeństwa i skuteczności.

Fakty i mity o probiotykach

każdy szczep probiotyczny działa tak samo – MIT,

preparaty złożone z wielu szczepów są zawsze lepsze – MIT,

dawka nie ma znaczenia – MIT. Należy unikać preparatów zawierających mniej niż 10⁶–10⁹ CFU,

probiotyki wspierają równowagę mikroflory jelitowej – FAKT,

probiotyki są bezpieczne dla osób zdrowych – FAKT,

temperatura przechowywania jest istotna – FAKT, niektóre preparaty wymagają chłodzenia.

Stosowanie probiotyków profilaktycznie może być korzystne, ale przede wszystkim u osób z nawracającymi problemami trawiennymi czy zaburzeniami mikroflory jelitowej. W przypadku osób zdrowych warto podejść do suplementacji świadomie, wybierając preparaty zawierające określone, przebadane szczepy o udowodnionym działaniu. W razie wątpliwości najlepiej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Mgr farm. Marcin Chowaniec

Bibliografia

Mojka K., Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki - charakterystyka i funkcje. Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki. Prob. Hig. Epidemiol. 2014, 95(3), 541-549

Nowak A, Śliżewska K, Libudzisz, Socha J., Z.Probiotyki – efekty zdrowotne. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. 2010, 4 (71), 20-36

Harish K, Varghese T. Probiotics in humans – evidence based review. Calicut Medical Journal 2006; 4: e3.

Gałecka M., Basińska A. M., Bartnicka A., Probiotyki w praktyce lekarskiej. Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 5, 170–182

Messaoudi M, Violle N, Bisson JF, Desor D, Javelot H, Rougeot C. Beneficial psychological effects of a probiotic formulation (Lactobacillus helveticus R0052 and Bifidobacterium longum R0175) in healthy human volunteers. Gut Microbes. 2011 Jul-Aug;2(4):256-61.

Szajewska H. An update on Saccharomyces boulardii. Gastroenterology Review/Przegląd Gastroenterologiczny. 2012;7(6):351-358. doi:10.5114/pg.2012.33042.