Poznaj antyoksydanty o działaniu przeciwstarzeniowym, które warto włączyć do diety i suplementacji – porady dietetyka i kosmetologa

Starzenie się jest procesem w którym dochodzi do licznych zmian funkcjonalnych i strukturalnych organizmu. Inicjowanie procesów starzenia może być efektem dysfunkcji układu hormonalnego i immunologicznego, a także uszkodzeń wywoływanych przez kaskadę reakcji wolnorodnikowych. Skóra, podobnie jak inne narządy ulega procesom starzenia, zmniejszając swój potencjał regeneracyjny i zdolność do odnowy.

Proces starzenia należy rozpatrywać jako połączenie wielu czynników m.in.:

· uwarunkowań genetycznych,

· nieprawidłowej diety i niedoborów antyoksydantów,

· stanów zapalnych, czynników infekcyjnych,

· czynników środowiskowych i nadmiernego wpływu promieniowania UV a także

· stresu oksydacyjnego.

Czym są reakcje wolnorodnikowe?

Wolne rodniki tlenowe, obecnie nazywane rodnikami to atomy bądź cząsteczki, powstające w wyniku reakcji oksydacyjno-redukcyjnych, które zachodzą na poziomie komórek. Rodniki powstają m.in. w hepatocytach (komórki wątrobowe) oraz  w komórkach nacieku zapalnego, doprowadzając do dysfunkcji wielu struktur.

W przypadku nierównowagi między znacznym wzrostem rodników a brakiem sprawnie działających mechanizmów antyoksydacyjnych ujawnia się stres oksydacyjny, który jest jednym z czynników wyzwalających występowanie m.in. chorób przewlekłych, a także jest odpowiedzialny za przyspieszone tempo procesu starzenia. O istotnie negatywnym wpływie rodników na organizm możemy mówić wtedy, gdy są produkowane w nadmiarze, spowalniając metabolizm komórkowy.

Czym są antyoksydanty? Jakie pełnią funkcje?

Antyoksydanty, inaczej przeciwutleniacze to substancje, które neutralizują stopień oksydacji cząsteczek i powodują przekształcanie rodników w pochodne nieaktywne, hamując liczne uszkodzenia struktur komórkowych. Organizm posiada system nieenzymatycznych i enzymatycznych antyoksydantów, zwanych barierą antyoksydacyjną.

Antyoksydanty nieenzymatyczne

Wśród nich wyróżnić możemy związki endogenne oraz egzogenne (rozpuszczalne w tłuszczach i w wodzie).

Do związków egzogennych należy m.in. :

· Witamina i prowitamina A (b-karoten). Dowiedziono, że stężenie karotenoidów (luteina, likopen, zeaksantyna) zmniejsza się wraz z wiekiem.

· Witamina C. Na ilość witaminy C w ustroju ludzkim ma wpływ m.in. : sposób odżywiania, obecność i natężenie procesów metabolicznych, a także aktywne infekcje.

· Witamina E. Chroni błony komórkowe, lipidy i lipoproteiny przed procesem utleniania.

· Koenzym Q10, jako związek rozpuszczalny w tłuszczach, zwiększa wydajność antyoksydacyjną witaminy E.

· Flawonoidy, związki występujące w roślinach, z grupy polifenoli.

Do związków endogennych zaliczamy :

· zredukowany glutation (GSH), stanowi wewnątrzkomórkowy mechanizm układu antyoksydacyjnego, chroniąc m.in. komórki wątrobowe przed szkodliwym działaniem substancji toksycznych.

Antyoksydanty enzymatyczne

System enzymatyczny tworzą złożone enzymy, które usuwają rodniki bądź zapobiegają ich powstawaniu.

Do tych enzymów zaliczamy m.in. :

· SOD (dysmutaza ponadtlenkowa), który m.in. przeciwdziała procesom kancerogenezy,

· Gpx (peroksydaza glutationowa), będący selenoenzymem, przekształcającym glutation zredukowany w jego postać utlenioną. Wyróżniamy 4 postacie tego enzymu.

Antyoksydanty dla zdrowia skóry i organizmu

Proces starzenia skóry postępuje wraz z wiekiem. Do branży beauty wkroczył trend smart-aging, promujący holistyczne i świadome dbanie o zdrowie i kondycję skóry.

Podkreśla on potrzebę regeneracji, równowagi i zdrowy, promienny blask na skórze, będąc alternatywą dla inwazyjnych zabiegów, nierzadko wymagających rekonwalescencji.

W tę ideę równowagi i systematyczności, w dbaniu o skórę i organizm wpisuję się również indywidualnie dobrana suplementacja oraz zdrowe nawyki żywieniowe.

Biorąc pod uwagę potencjał antyoksydacyjny witamin i substancji dostępnych m.in. w suplementach o działaniu przeciwstarzeniowym, warto uwzględnić m.in. witaminę C oraz koenzym Q10.

Witamina C

Witamina C, znana jako kwas l-askorbinowy, jest witaminą rozpuszczalną w wodzie.

Ludzki organizm nie posiada umiejętności endogennej syntezy tej witaminy, dlatego powinniśmy pozyskiwać ją z pożywienia, m.in. z warzyw oraz owoców.

Do pokarmowych źródeł witaminy C zaliczamy :

· owoce cytrusowe,

· jagody,

· czarną porzeczkę,

· pomidory,

· natkę pietruszki,

· czerwoną paprykę,

· zielone warzywa liściaste.

Witamina C jest głównym krążącym przeciwutleniaczem, jest także ważna dla regeneracji innych antyoksydantów: alfa-tokoferolu i glutationu.

Kwas askorbinowy odgrywa istotną rolę w biosyntezie kolagenu, syntezie kortyzolu, karnityny a także m.in. w regulowaniu wchłaniania żelaza i stymulowaniu komórkowej i humoralnej odpowiedzi immunologicznej.

Witamina C występuje zarówno w skórze właściwej, jak i w naskórku.

Wraz z wiekiem zawartość witaminy C w skórze ulega zmniejszeniu.

Zawartość witaminy C w organizmie, mogą obniżyć m.in. takie czynniki jak :

· zanieczyszczenia środowiska,

· nadmierna ekspozycja na światło UV,

· używki (palenie papierosów, alkohol),

· nadmierny wysiłek fizyczny.

Średnia profilaktyczna dawka witaminy C dla osób dorosłych wynosi 200-500 mg dziennie. Zalecane dawki w chorobach mogą być odpowiednio wyższe.

Dzika róża, stanowi magazyn witamin A, B, C i E. Wśród fitoskładników witamina C występuję w owocach dzikiej róży w największych ilościach. Zawartość witaminy C w owocach róży jest 10 razy większa niż w owocach czarnej porzeczki, zaś 100 razy większa niż w jabłkach.

Badania wykazały, że ekstrakty z dzikiej róży wykazują również specyficznie działanie przeciwko chorobom skóry (tj. gojeniu ran, AZS, melasmie i działaniu anti-aging).

Właściwości witaminy C utrzymują funkcje biologiczne i pełnią funkcje przeciwzapalne, chroniąc DNA przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.

Koenzym q10

Koenzym Q10 jest rozpuszczalnym w tłuszczach przeciwutleniaczem, obecnym w błonach komórkowych. Ilość koenzymu Q w błonach komórkowych jest do 30 razy większa niż tokoferolu. Lipofilowy przeciwutleniacz zapewnia ochronę antyoksydacyjną lipoprotein osocza i błon komórkowych.

Przeciwutleniające działanie koenzymu Q10 łagodzi stany zapalne i choroby układu sercowo-naczyniowego. Ochrona antyoksydacyjna zapewniana przez koenzym Q10 jest powiązana z wydajnością mięśni szkieletowych w trakcie procesu starzenia.

W żywności koenzym Q10 znajdziemy m.in. w:

· orzechach,

· sardynkach,

· makrelach,

· wątróbce,

· brokułach,

· szpinaku,

· jabłkach.

Niedobór koenzymu Q10 może być spowodowany mutacjami w genach lub wtórnym niedoborem, gdzie kluczową przyczyną mogą być dysfunkcje mitochondriów.

Wykazano, że suplementacja ubichinolem aktywuje mechanizmy kontrolujące biogenezę mitochondriów. Proces starzenia pogarsza ich funkcje.

W praktyce oznacza to, że koenzym Q10 ma ogromne znaczenie dla zdrowia i urody, często nazywany jest "eliksirem młodości".

Dawki profilaktyczne koenzymu Q10 mieszczą się w zakresie 30-100 mg/d (około 0.5-1 mg/kg m.c./d). Zalecane dawki w chorobach sięgają 100 mg i więcej.

Choroby metaboliczne, charakteryzujące się przewlekłym stanem zapalnym o niskim stopniu nasilenia, dobrze reagują na suplementację koenzymu Q10, powodując obniżenie poziomu TNF-α w osoczu.

Zaburzenia równowagi prooksydacyjno-antyoksydacyjnej mogą istotnie nasilać występowanie stresu oksydacyjnego, czego efektem jest m.in. powolna dysfunkcja mitochondriów, do nasilenia której dochodzi wraz z dojrzałością biologiczną człowieka.

Istnieją dowody na to, że efektywna suplementacja pozytywnie wpływa na objawy starzenia, głównie poprzez poprawę bioenergetyki i zmniejszenie stresu oksydacyjnego.

Aronia

Aronia czarnoowocowa należy do krzewów chętnie uprawianych w naszym kraju. 

Posiada odżywczy skład, będąc źródłem minerałów – magnezu, potasu, wapnia, żelaza, manganu, molibdenu oraz miedzi. Owoce aronii obfitują w antocyjany i flawonoidy, a także pektyny. 

Aktywność przeciwutleniająca związków flawonoidowych w aronii skutkuje działaniem m.in. : 

• przeciwmiażdżycowym, 

• naczynioochronnym oraz 

• hepatoprotekcyjnym. 

Aronia jest zasobna w związki polifenolowe oraz stanowi cenne źródło witamin C, B2, B6, E oraz kwasu foliowego.

Regularne spożywanie owoców aronii, zarówno w postaci surowej, jak i przetworów czy wyciągów z aronii może stanowić skuteczną profilaktykę w kontekście anemii, za sprawą obecności żelaza, witaminy C oraz kwasu foliowego.

Zawartość antocyjanów, witaminy C oraz rutyny w aronii wpływa na wzmocnienie naczyń włosowatych oraz lepszą pracę narządu wzroku, a także profilaktykę chorób oczu, m.in. wobec zaćmy, jaskry czy zwyrodnienia plamki żółtej. 

Polifenole zawarte w aronii skutecznie przeciwdziałają nadciśnieniu tętniczemu oraz opóźniają procesy starzenia, również za sprawą obecności witaminy C, która wpływa na biosyntezę kolagenu, a także utrzymanie sprężystości i struktury tkanki łącznej. 

Włączając do diety świeże owoce i warzywa, o wysokim potencjale antyoksydacyjnym, zwiększamy wartość przeciwutleniającą tkanek i płynów ustrojowych organizmu, które w efekcie sprawniej neutralizują rodniki tlenowe. 

Zamieszczone w artykule informacje mają charakter edukacyjny.

Nie zastąpią porady lekarskiej, farmaceutycznej bądź dietetycznej.

Autor: mgr Karolina Goździewska