Menstruacja w pytaniach i odpowiedziach.

Czym jest miesiączka?

Inaczej menstruacja bądź potocznie mówiąc - okres. Miesiączka jest fizjologicznym krwawieniem wydobywającym się z pochwy w czasie wieku rozrodczego (mniej więcej przy 12 roku życia), trwając aż do menopauzy, gdzie cykl miesiączkowy zanika. 

Miesiączka powstaje przez złuszczanie się błony śluzowej macicy i wydalenie jej wraz z krwią przez pochwę. Pierwszy dzień miesiączki jest jednocześnie pierwszym dniem cyklu miesiączkowego, którego przeciętna długość wynosi około 28 dni. 

Menstruacji towarzyszą objawy, których nasilenie i ilość jest cechą indywidualną u każdej kobiety. Najczęściej należą do nich skurczowy ból brzucha oraz miednicy, bóle pleców, tkliwość piersi, drażliwość, wzdęcia, wahania nastroju. Jeśli są one na tyle uciążliwe, że są dla pacjentki utrapieniem i znaczącym utrudnieniem poprawnego funkcjonowania w ciągu dnia, powinna się skontaktować z lekarzem

Kiedy z miesiączką powinniśmy się zwrócić do lekarza?

Podczas cyklu menstruacyjnego mogą wystąpić różne nieprawidłowości, które nie są jednostkami chorobowymi, ale występowanie ich może świadczyć o współwystępowaniu różnych schorzeń i chorób. Pacjentka skarżąca się na poniższe problemy, powinna skontaktować się z lekarzem, w celu wykluczenia podłoża chorobowego:

• Obfite, wydłużone w czasie krwawienia miesięczne

• Plamienia międzymiesiączkowe

• Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS), przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne (PMDD), które w znacznym stopniu obniżają jakość życia pacjentki

• Bóle menstruacyjne upośledzające codzienne funkcjonowanie

• Nieregularne miesiączki bądź ich brak

Nieregularne miesiączki

Nieregularne krwawienia menstruacyjne dotykają nawet co czwartą pacjentkę. Czasami można też spotkać się z brakiem miesiączki. Pierwotny brak miesiączki dotyka dziewczyny, które nie dostały pierwszej menstruacji do 16 roku życia, wtórny dotyczy pacjentek w okresie rozrodczym, które nie doświadczyły okresu w ciągu trzech ostatnich cykli miesiączkowych. Należy przy tym jednak pamiętać, że fizjologicznie miesiączka może nie występować w czasie ciąży, połogu i karmienia piersią.

Wśród przyczyn nieregularnych krwawień lub braku krwawień wymienia się zaburzenia wagi i odżywania (niedowaga, otyłość, niedożywienie), PCOS, niewydolność jajników, sport wyczynowy, zaburzenia hormonalne, czas okołomenopauzalny.

Nieregularne okresy powinny być zgłoszone specjaliście, który znajdzie przyczynę i zostanie podjęte odpowiednie leczenie w zależności od źródła zaburzenia. Często wykorzystywane są leki hormonalne.  

Bez recepty stosowanym środkiem w problemie nieregularnych miesiączek są preparaty z owoców niepokalanka. Dotychczas przeprowadzane badania potwierdzały jego skuteczność w łagodzeniu dolegliwości związanych z nieregularną miesiączką czy PMS takimi jak rozdrażnienie, ból piersi, bóle głowy, wahania nastroju.

Bóle miesiączkowe

Bóle miesiączkowe klasyfikuje się jako pierwotne i wtórne. Pierwotny ból menstruacyjny występuje o kobiet w wieku rozrodczym tuż przed miesiączką bądź już w jej trakcie. Główną przyczyną jest zwiększona sekrecja prostaglandyn w błonie macicy, co powoduje skurcze jej mięśni. W efekcie pacjentka będzie skarżyła się na bóle podbrzusza. Wydzielane prostaglandyny docierają do innych części organizm, co przekłada się na wystąpienie bólu pleców, głowy, nóg, a także może manifestować się poprzez nudności, biegunkę, zmęczenie i gorączkę.

Wtórny ból menstruacyjny występuje najczęściej przez całą miesiączkę, a pacjentka dodatkowo może doświadczać bólu w czasie stosunku czy krwawień międzycyklicznych. Wymaga diagnostyki lekarskiej, ponieważ występowanie tego bólu towarzyszy schorzeniom i chorobom takimi jak endometrioza, nowotwory, stany zapalne miednicy. Może być też efektem stosowania wkładki domacicznej bądź niezdiagnozowanych wad wrodzonych. 

W leczeniu bólu miesiączkowego stosujemy leki przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz o działaniu spazmolitycznym, czyli rozluźniającym mięśnie. Wspomagająco można zastosować ciepłe okłady, ćwiczenia rozluźniające, masaż relaksacyjny.

Co mówi nam kolor miesiączki?

Często mylnie interpretuje się kolor miesiączki. Tak naprawdę kolor krwi miesiączkowej nie świadczy o ogólnym stanie zdrowia, ale wpływ na jej odcień ma:

- obfitość miesiączki

- Ekspozycja na powietrze

- Współwystępowanie śluzu (jasnoczerwone bądź nawet różowe zabarwienie krwi menstruacyjnej)

Jeśli miesiączka dość szybko opuszcza ujście pochwy i jest obfita, to będzie czerwona, jeśli sytuacja jest odwrotna, a ma to miejsce na samym początku cyklu bądź przy końcu krwawienia - krew będzie brązowa, a nawet czarna, ponieważ ma dłuższy kontakt z powietrzem i zostaje utleniona. 

Wbrew powszechnie panującym przekonaniu, czerwony kolor krwi miesiączkowej nie oznacza, że pacjentka jest na pewno zdrowa. To tylko usypia czujność co do możliwości występowania takich dolegliwości jak krwawienia międzycykliczne, możliwość krwawienia polipa, krwawienie po stosunku czy ciąża ektopowa. 

Czasem na stronach internetowych można wyczytać informację, że krew może być szara. Nie jest to prawda, jeśli pacjentka widzi taki odcień wydzieliny na swoim środku higieny osobistej powinna natychmiast zwrócić się do lekarza, ponieważ najprawdopodobniej ma infekcję intymną bądź cierpi na chorobę przenoszoną drogą płciową. 

Środki higieny osobistej

Osoby miesiączkujące oraz korzystające z antykoncepcji hormonalnej, gdzie występuje krwawienie z odstawienia, mogą wybierać z szerokiej gamy produktów środków higieny osobistej, dopasowanej pod konkretne potrzeby. Najczęściej na co zwracamy uwagę to chłonność produktu, wygoda stosowania. Pacjentkom bardzo zależy, by nie odznaczał się przez ubranie. Coraz częściej szukamy też produktów, które nie będą zapachowe, chlorowane, wybielane, zwracamy uwagę na aspekt ekologiczny. 

Należy pamiętać o regularnej zmianie środków higienicznych, obojętne czy są używane zewnętrznie (np. Podpaska, wkładka) czy dopochwowo (kubeczek, tampon), aby powikłań w postaci infekcji bądź poważnych powikłań w postaci zespołu wstrząsu toksycznego wywołanego gronkowcem złocistym. 

Podpaski i wkładki higieniczne

Są to środki chłonące krew menstruacyjną i neutralizujące zapach. Pokrywają bieliznę, chroniąc ją przed zabrudzeniem. Mogą być noszone również w nocy. Są produkowane z prasowanej bawełny pokrytej celulozą lub folią ochronną, która przepuszcza do środka złuszczoną błonę śluzową macicy i krew. Wkładki higieniczne z kolei są cieńsze i mniej chłonne.

Wróciło również zainteresowanie materiałowymi podpaskami wielokrotnego użytku. Są one wykonane z różnego typu materiałów - najczęściej z flaneli, włókien bambusa czy konopi. Powodami, dla których osoby miesiączkujące decydują się na przejście na podpaski wielorazowymi są wygoda, oszczędność pieniędzy, pozytywny wpływ na środowisko i względy zdrowotne. 

Tampony

Wykonuje się je ze sprasowanej waty, zakończone są sznureczkiem, ułatwiającym późniejsze wydostanie go. Tampony stosuje się dopochwowo, niektóre z nich mają dodatkowo aplikator, aby ułatwić wprowadzenie go. Tak samo jak podpaski, są środkami pochłaniającymi krew menstruacyjną. Niewątpliwymi zaletami stosowania tamponów jest dyskrecja, można się z nimi kąpać, nie wywołuje dyskomfortu w postaci uczucia wilgoci i zabezpiecza przed powstawaniem nieprzyjemnego zapachu.

Majtki menstruacyjne

Jest to środek higieny osobistej wielorazowego użytku służący do zbierania krwi miesiączkowej. Dzieje się to dzięki wbudowanemu wielowarstwowemu wkładowi chłonnemu. Jest to kolejne (po podpaskach wielokrotnego użytku) ekonomiczne i ekologiczne rozwiązanie, które znajduje coraz więcej zwolenniczek. Są one też bardzo dyskretne, dobrze chłonące modele dają uczucie suchości i nie wprawiają w dyskomfort, nie ma też problemu z ich przesuwaniem się w czasie snu. 

Mają natomiast wady, które warto wziąć pod uwagę. Decydując się na zakup, na pewno potrzebujemy kilku par takiej bielizny. Majtki menstruacyjne nie należą do tanich, mimo, że to wydatek jednorazowy. Za jedną parę możemy zapłacić od 100 do nawet 200 zł. Nie można ich suszyć w suszarkach bębnowych ani za pomocą źródeł ciepła. W przypadku obfitej miesiączki, może też się okazać, że potrzebne jest wsparcie dodatkowych środków higienicznych oraz wymiana bielizny w ciągu dnia. 

Kubeczki menstruacyjne

Są wykonane z silikonu medycznego o charakterystycznym kształcie dzwoneczka, zakończonego wydłużeniem u łatwe i bezpieczne usunięcie go z pochwy. Zaletą ich jest możliwość wielokrotnego wykorzystania. Wystarczy je każdorazowo opróżnić, umyć oraz zdezynfekować poprzez wyparzanie w gorącej, wrzącej wodzie przez kilka minut. 

Chcesz dowiedzieć się więcej o kubeczku menstruacyjnym? Koniecznie przeczytaj artykuł: 

https://aptekana83.pl/blog/post/jak-dziala-kubek-menstruacyjny-jak-go-uzywac-poradnik.html

Gąbeczka menstruacyjna

Gąbka menstruacyjna to inaczej… gąbka morska. Tak, te organizmy, które filtrują wodę morską. W tej metodzie wykorzystuje się ich właściwości chłonne. Można ją przyciąć do odpowiedniego rozmiaru, jest niewyczuwalna.

W założeniu ma być środkiem wielokrotnego użytku, wystarczy ją wypłukać. Zainteresowanie tym środkiem bierze się oczywiście z zainteresowania ekologią, ponieważ nie mają one negatywnego wpływu na planetę.

Natomiast wykazano, że te gąbki mogą zawierać śladowe ilości piasku, pleśni, a nawet bakterii. Nawet odpowiednie przygotowanie jej przed użyciem nie wyklucza kolonizacji środowiska pochwy szkodliwymi patogenami. Taka gąbeczka może też powodować mikrourazy pochwy. 

Bibliografia:

van Eijk AM, Jayasinghe N, Zulaika G, Mason L, Sivakami M, Unger HW, Phillips-Howard PA. Exploring menstrual products: A systematic review and meta-analysis of reusable menstrual pads for public health internationally. PLoS One. 2021 Sep 24;16(9):e0257610. doi: 10.1371/journal.pone.0257610. PMID: 34559839; PMCID: PMC8462722.

Nagy H, Khan MAB. Dysmenorrhea. [Updated 2022 Jul 18]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560834/

Mu J, Wang Q, Dun W, Yang J, Wang K, Zhang M, Liu J. The effects of long-term menstrual pain on pain empathy in women with primary dysmenorrhea. Pain. 2021 Jul 1;162(7):2051-2059. doi: 10.1097/j.pain.0000000000002205. PMID: 33492034.

Foster C, Al-Zubeidi H. Menstrual Irregularities. Pediatr Ann. 2018 Jan 1;47(1):e23-e28. doi: 10.3928/19382359-20171219-01. PMID: 29323693.

Bae J, Park S, Kwon JW. Factors associated with menstrual cycle irregularity and menopause. BMC Womens Health. 2018;18(1):36. Published 2018 Feb 6. doi:10.1186/s12905-018-0528-x