Homocysteina – co to takiego i o czym nam mówi?

W ostatnich latach często mówi się o znaczeniu poziomu homocysteiny we krwi dla naszego zdrowia. W tych opowieściach homocysteinę przedstawia się jako zdecydowanie „czarny charakter”. Dlaczego tak jest i jak może nam ona zaszkodzić?

Homocysteina co to jest  i skąd się bierze?

Aby przedstawić naszego antybohatera, tytułową homocystinę musimy zacząć od początku – czyli od białka. Białka są jednym z podstawowych składników pożywienia. Szczególnie bogatym ich źródłem są mięsa, rośliny strączkowe, jajka czy nabiał. Nasz organizm trawi białka, rozkładając je na podstawowe „cegiełki” z których są zbudowane – aminokwasy. Po wchłonięciu z jelit aminokwasy używane są do budowy naszych własnych białek, tworzących mięśnie, kości itp. Część aminokwasów, pod wpływem enzymów, ulega jednak pewnym przemianom. Są to m.in. cysteina i metionina. Produktem ubocznym ich przemian jest właśnie homocysteina, również będąca aminokwasem. 

Wysoki poziom homocysteiny objawy i czym to grozi?

Tak więc cały czas z dietą dostarczamy białko, które rozkładane jest na aminokwasy, z których z kolei powstaje homocysteina. Czy oznacza to, że w naszym organizmie zawsze obecna jest pewna ilość homocysteiny? Dokładnie tak – za normę uznaje się jej stężenie we krwi w granicach 5-15 µmol/L (mikromoli na litr). Problemy zaczynają się, gdy homocysteiny jest zbyt dużo.

Homocysteina w zbyt dużym stężeniu szkodzi przede wszystkim naczyniom krwionośnym. Sprawia, że stają się one mniej elastyczne i podatne na uszkodzenia. W miejscu uszkodzeń rozwija się stan zapalny, który prowadzi do tworzenia się tzw. blaszek miażdżycowych, które zwężają naczynie i ograniczają przepływ krwi. Homocysteina ułatwia też powstawanie zakrzepów. Wszystko to razem prowadzi do zwiększonego ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego, miażdżycy tętnic, niewydolności i zawału serca oraz udaru mózgu. Ryzyko potęguje się jeszcze bardziej jeśli osoba z wysokim poziomem homocysteiny dodatkowo pali papierosy, ma podwyższony poziom cholesterolu czy cukrzycę.

Co podwyższa poziom homocysteiny?

Skąd bierze się zwiększony poziom homocysteiny w naszym organizmie? Przyczyn może być kilka. Jak już wiemy, homocysteina powstaje z aminokwasów pochodzących z białek, które zjadamy. Dlatego jedną z przyczyn jej nadmiaru może być spożywanie zbyt dużych ilości białek zwierzęcych (np. mięsa). Druga przyczyna może leżeć w zaburzeniach przemian aminokwasów metioniny i cysteiny. Zaburzenia te mogą wynikać z uwarunkowań genetycznych lub z niedoboru witamin niezbędnych do działania enzymów. Do witamin tych należą:

• witamina B6,

• witamina B12,

• kwas foliowy (zwany też witaminą B9).

Zwiększony poziom homocysteiny może być też wynikiem chorób, takich jak niewydolność nerek, łuszczyca, cukrzyca czy nowotwory.

Co jeść, aby obniżyć poziom homocysteiny?

Co możemy zrobić, aby obniżyć homocysteinę? Przede wszystkim zadbać o dietę i nie dopuszczać do niedoborów trzech wymienionych witamin.

Witamina B6 (zwana też pirydoksyną) występuje w wielu produktach, ale najbogatszym jej źródłem są ciecierzyca, wątróbka wołowa i ryby (tuńczyk, łosoś).

Witamina B12 (kobalamina) także występuje w wątróbce wołowej, rybach, drożdżach, ale także pieczarkach czy boczniakach.

Kwas foliowy znajdziemy w tzw. warzywach liściastych czyli m.in. w szpinaku, sałacie, kapuście czy burakach. A skoro mowa o szpinaku i burakach to warto wspomnieć, że w roślinach tych występuje jeszcze jeden związek obniżający poziom homocysteiny – betaina.

Jeśli z jakiegoś powodu nie jesteśmy w stanie zaspokoić potrzeb naszego organizmu poprzez zwykłą dietę, możemy rozważyć suplementację. Na rynku dostępne są suplementy diety przeznaczone specjalnie dla osób chcących obniżyć stężenie homocysteiny w swoim organizmie.

Źródła

1. Baszczuk, A., & Kopczyński, Z. (2014). Hiperhomocysteinemia u chorych na schorzenia układu krążenia. Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej, 68.

2. Jin, N., Huang, L., Hong, J., Zhao, X., Chen, Y., Hu, J., Cong, X., Xie, Y., & Pu, J. (2021). Elevated homocysteine levels in patients with heart failure: A systematic review and meta-analysis. Medicine, 100(33).

3. Vitamin B6 - Health Professional Fact Sheet. (n.d.). Retrieved October 9, 2021, from https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB6-HealthProfessional/#h3

4. Vitamin B6 - Health Professional Fact Sheet. (n.d.). Retrieved October 9, 2021, from https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB6-HealthProfessional/#h3

5. Vitamin B6 - Health Professional Fact Sheet. (n.d.). Retrieved October 9, 2021, from https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB6-HealthProfessional/#h3